Gà cúng là một thức đồ không thể thiếu trong mỗi mâm cỗ của người Việt, đặc biệt là trong mâm cỗ ngày Tết. Tuy nhiên, làm gà cúng đúng chuẩn và đẹp mắt thì không phải ai cũng biết. Bài viết dưới đây là chỉ dẫn chi tiết các bước để bạn có thể làm gà cúng đẹp, vừa ý trong dịp giao thừa.
1. Bước 1: Chọn gà trống cúng
Để có một con gà trống cúng đẹp vừa ý thì trước hết, khâu quan trọng nhất là chọn gà cúng. Theo kinh nghiệm dân gian, gà cúng là con gà sống mào phải đỏ tươi nhú cao đều nhau, lông mượt, nhanh nhẹn, chân nhỏ, khỏe mạnh. Nặng khoảng 1,5 đến 1,8kg.
2. Bước 2: Làm thịt gà cúng
Chuẩn bị:
– 1 con dao thật sắc
– Bát nhỏ để đựng tiết gà
– Nước sôi
– Muối và nước sạch để rửa gà
Cách làm:
– Tóm 2 chân gà vào làm 1 và bẻ nhẹ cánh. Dốc ngược đầu gà xuống dưới đĩa chuẩn bị sẵn. Giữ chặt vừa đủ tránh cầm quá chặt sẽ làm tím phần cánh gà.
– Vặt lông phía dưới cổ và cắt tiết theo nguyên tắc “Trống cắt tai, mái cắt cổ” để được nhiều tiết nhất và không làm tím gà. Bởi khi luộc tiết chưa hết sẽ làm gà bị đen. Hứng tiết chảy xuống khoảng 5 phút, cho đầu gà vào cánh để một lúc cho gà chết hẳn đem vặt lông.
– Cho gà vào nồi nước đun sôi. Trụng gà qua vài lần rồi nhấc gà ra. Vặt lông gà theo chiều xuôi và nhanh tay. Bóc lớp màng ở chân, mào, lưỡi gà và mỏ.
– Sau khi vặt lông xong, xát muối đều lên thân để làm sạch lông măng và khử mùi hôi.
– Có 2 cách mổ gà là mổ moi và mổ phanh. Gà để cúng thường mổ moi vì sau khi luộc, gà sẽ đẹp hơn. Đầu tiên rạch một đường nhỏ ở diều khoảng 2 – 3cm. Lôi toàn bộ diều và cuống họng ra. Tiếp theo rạch 1 đường khoảng tầm 4cm ở gần hậu môn gà (cách hậu môn gà khoảng 2-3cm). Sau đó thò tay vào bên trong và nhẹ nhàng lôi hết nội tạng của gà ra. Tránh để nát và vỡ mật, rồi bỏ riêng ra 1 chỗ.
– Sau khi mổ xong rửa sạch qua nước. Cho chân gà quặt vào phía trong bụng gà qua vết mổ moi.
– Bước cuối cùng, xỏ lạt qua mũi gà sau đó vòng lạt qua 2 cánh gà và buộc chặt để sau khi luộc cổ gà ngẩng cao 2 cánh chụm lại ngụ ý chắp tay thành kính dâng lên thần linh, gia tiên.
3. Bước 3: Luộc gà cúng
Chuẩn bị:
– Hành tím bóc vỏ, nước sơ, lột vỏ ngoài cùng. cho vào nồi nước để luộc gà 1 muỗng cà phê muối. Cứ mỗi lít nước thì cho vào 20g hành.
Cách làm:
– Khi luộc gà cúng thì phải luộc trong nồi sâu lòng. Cho nước ngập mặt xâm xấp gà sau đó đặt lên bếp. Cho gà cúng vào nồi sâu lòng ngay khi nước còn lạnh. Như vậy thì thịt gà sẽ chín dần từ ngoài vào trong. Nếu để khi nước sôi mới cho vào, gà sẽ khó chín đều, da sẽ nứt.
– Khi nước đã sôi thì nên vặn nhỏ lửa. Bởi vì nếu để nước sôi sùng sục, phần thịt ở đùi sẽ co tụt lên, rất xấu. Sau khi nước sôi khoảng chừng 5 phút, bạn vặn nhỏ gas hết cỡ. Để trong 5 phút nữa sau đó tắt bếp và đậy vung kín chừng 20 phút. Bạn có thể dùng chiếc đũa chọc vào gà, nếu đũa đâm xuyên dễ dàng và nước ứa ra không có màu đỏ là đã chín.
4. Bước 4: Trang trí gà cúng
– Để gà luộc trông mọng và màu da tươi tắn thì sau khi vớt ra, nên nhúng ngay vào nồi nước sôi để nguội, nước lạnh càng tốt. Đến lúc gà nguội hẳn mới cho ra đĩa. Nếu không thì da gà sẽ bị khô và xỉn màu. Sau đó, để thịt ráo nước một chút và dùng dùng củ nghệ, giã nhỏ vắt lấy nước trộn với mỡ gà đã thắng quét một lớp lên da. Da gà sẽ có được màu vàng bóng và căng mượt, trông rất hấp dẫn.
– Theo kinh nghiệm dân gian, gà luộc xong để nguội sau đó bày lên đĩa, đặt sao cho đầu gà hướng lên ngậm thêm bông hoa cà chua thể hiện sự cầu mong an lành, đón nhận hạnh phúc và tiền tài trong năm mới. Gà cúng được luộc chín, có màu vàng đẹp mắt và da bóng sẽ giúp mâm cơm Tết bày trên ban thờ hấp dẫn hơn.
Phương Anh
Thầy thuốc Việt Nam