Đau bụng kinh là một hiện tượng sức khỏe bình thường của phụ nữ trong những ngày có kinh nguyệt. Với một số người, đau bụng kinh chỉ ở mức độ nhẹ trong khi đó với một số người khác, tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn.
Đau bụng kinh là gì?
Đau bụng kinh là những cơn đau, co thắt, đau quặn ở vùng bụng dưới do sự co bóp của tử cung, thường xuất hiện ngay trước và trong khi hành kinh. Đau bụng kinh còn được gọi là đau bụng đến tháng hay đau bụng tới tháng. Ở mức độ nghiêm trọng, đau bụng kinh có thể gây ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt của chị em.
Ngoài ra, trong kỳ kinh người phụ nữ còn có thể thấy đau thắt lưng, bụng có cảm giác đầy hơi, hậu môn có những biểu hiện khó chịu,… Nếu tình trạng đau bụng kèm theo buồn nôn, đi ngoài phân lỏng kéo dài thì có thể coi đau bụng kinh là một triệu chứng bệnh lý.
Biểu hiện của đau bụng kinh
Triệu chứng điển hình của đau bụng kinh thường bao gồm:
- Đau âm ỉ ở vùng bụng dưới, có khi đau quặn, đau dữ dội. Tình trạng này thường xảy ra trong ngày trước và 2 ngày đầu tiên của kỳ kinh, có người thì xuyên suốt kỳ kinh. Cơn đau sẽ tỷ lệ thuận với hoạt động co bóp của tử cung, tử cung co bóp càng nhiều thì sẽ càng đau.
- Đau có thể lan xuống vùng thắt lưng và cả vùng đùi.
Ngoài những triệu chứng kể trên, một số chị em còn gặp các biểu hiệu sau;
- Buồn nôn, khó tiêu
- Đau đầu, chóng mặt
- Mệt mỏi
- Tiêu chảy hoặc táo bón tùy thuộc vào cơ địa mỗi người
Nếu bạn gặp các triệu chứng như đau bụng dữ dội, càng lúc càng nghiêm trọng và chỉ bắt đầu đau bụng kinh sau 25 tuổi thì nên đến các cơ sở y tế để thăm khám. Đặt lịch khám bệnh cùng các bác sĩ Sản Phụ khoa có chuyên môn cao và nhiều năm kinh nghiệm qua hotline: 0916.690.018 hoặc đăng ký qua form bên dưới để được tư vấn hỗ trợ.
Phân loại đau bụng kinh
Đau bụng hành kinh nhìn chung được phân làm hai loại: loại nguyên phát và loại thứ phát.
Loại nguyên phát (còn gọi là đau bụng hành kinh mang tính cơ năng)
Đau bụng hành kinh nguyên phát thường thấy ở những phụ nữ dưới 25 tuổi, chưa kết hôn, chưa sinh con. Thông thường, vào khoảng 1-2 năm sau khi có kinh lần đầu thì mới xuất hiện tình trạng đau bụng kinh.
Hiện tượng đau bụng nguyên phát thường xuất hiện một thời gian ngắn trước ngày hành kinh hoặc trong ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt, kéo dài trong nhiều giờ, thậm chí 1-2 ngày. Cơn đau thường xảy ra ở bụng dưới và thắt lưng; hậu môn có cảm giác khó chịu. 50% người bệnh có một hoặc nhiều triệu chứng như buồn nôn, nôn mửa, mệt mỏi, đau đầu, tiêu chảy, đi tiểu nhiều lần… Nếu đau nhiều, bệnh nhân sẽ toát mồ hôi, mặt mũi tái nhợt, tay chân lạnh ngắt, hạ đường huyết.
Sau khi người phụ nữ kết hôn, sinh nở hoặc khi tuổi đời nhiều lên, chứng đau bụng hành kinh có thể tự nhiên giảm đi hoặc mất hẳn.
Ở loại đau bụng kinh thứ phát (còn gọi là đau bụng kinh mang tính khí chất)
Tình trạng này thường gặp ở những người bị bệnh phụ khoa như: lạc nội mạc tử cung, u dưới niêm mạc tử cung, tuyến cơ tử cung, cổ tử cung hẹp, dính khoang tử cung…
Chúng ta rất khó phân biệt rõ ràng hai loại đau bụng kể trên. Ví dụ như người bị đau bụng kinh nguyên phát sau nhiều năm sẽ có những thay đổi của cơ quan sinh dục, khiến cho hiện tượng đau bụng kinh ngày càng nặng; khi đó rất khó để phán đoán.
Có trường hợp người bệnh được chẩn đoán là đau bụng kinh nguyên phát, nhưng thực tế họ bị mắc chứng lạc nội mạc tử cung ở mức nhẹ, khi kiểm tra soi ổ bụng mới phát hiện được là bị đau bụng kinh thứ phát.
Nói tóm lại, đau bụng kinh nguyên phát và thứ phát chỉ là hai dạng của thống kinh, giữa hai loại này nhiều lúc rất khó xác định chính xác bằng các biểu hiện lâm sàng.
Đau bụng kinh có phải là hiện tượng phổ biến?
Đau bụng hành kinh đúng là triệu chứng trong chu kỳ tương đối phổ biến. Từ trước đến nay, do cảm giác đau của mỗi người khác nhau, mức độ chịu đựng của mỗi người cũng khác nhau, hơn nữa lại thiếu phương pháp định lượng khách quan, chuẩn xác về mức độ đau, nên tỷ lệ phụ nữ cảm thấy đau bụng khi hành kinh được thống kê ở các nước có sự chênh lệch khá lớn.
Theo một số điều tra, năm 1980 ở Trung Quốc có 33% người bị đau bụng hành kinh trong số 72.000 phụ nữ được điều tra. Trong đó:
- 36% đau bụng kinh nguyên phát;
- 32% bị đau thứ phát;
- 32% không rõ nguyên nhân;
- 13,6% người bị đau bung kinh dữ dội ảnh hưởng đến công tác và sinh hoạt;
Năm 1982, Andersch và Milsom đưa ra báo cáo: Có đến 72% nữ thanh niên lứa tuổi 19 ở Thụy Điển bị đau bụng hành kinh, trong đó 15% dùng thuốc giảm đau.
Năm 1985, ở Mỹ 50% phụ nữ sau tuổi dậy thì bị đau bụng kinh ở mức độ khác nhau, 10% vì đau bụng kinh mà mỗi tháng phải nghỉ một đến ba ngày.
Từ đó có thể thấy, đau bụng kinh là chứng bệnh rất phổ biến, đặc biệt là ở phụ nữ trẻ.
Nguyên nhân và cơ chế gây đau bụng hành kinh
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra đau bụng hành kinh, biểu hiện của chúng rất khác nhau. Người bị u cơ dưới niêm mạc tử cung, người có cơ quan sinh dục cấu tạo không bình thường như cổ tử cung hẹp… đều có thể bị đau bụng hành kinh. Sự tồn tại của những vật lạ trong tử cung (như vòng tránh thai) cũng có thể kích thích tử cung, phát sinh sự đau đớn.
Nguyên nhân cơ bản dẫn đến đau bụng hành kinh có thể quy về những phương diện sau:
Sự co thắt quá độ của tử cung
Bình thường trứng sẽ rụng theo chu kỳ hàng tháng. Trong trường hợp trứng không gặp được tinh trùng và không xảy ra quá trình thụ tinh thì tủ cung sẽ hoạt độn co bóp để đẩy lớp niêm mạc và trứng ra khỏi cơ thể. Trong thời điểm thành tử cung co lại, mạch máu ở niêm mạc tử cung bị chèn ép. Điều này làm cho các mô trong tử cung bị thiếu ô-xy, từ đó giả phóng ra các chất gây co thắt tử cung mạnh hơn và gây đau hơn.
Thêm vào đó, trong thười kỳ đàu ngày kinh, một chất trung gian hóa học khác cũng được tăng sản xuất có tên gọi là prostaglandin. Chất này khiến cho cơ tử cung co bóp nhiều và mạnh hơn, làm tăng mức độ đau trong thời điểm này.
Các bệnh lý phụ khoa
Khả năng đau bụng kinh do bệnh lý thường xảy ra ở những phụ nữ trên độ tuổi 30. Những bệnh lý làm trầm trọng thêm tình trạng đau bụng kinh bao gồm:
- U xơ tử cung
- Lạc nội mạc tử cung
- Viêm vùng chậu
- Hẹp cổ tử cung
- Bệnh tuyến cổ tử cung.
Ngoài 2 nguyên nhân kể trên thì việc đặt vòng tránh thai cũng có thể là nguyên nhân làm gia tăng tình trạng đau khi hành kinh. Tuy nhiên, tình trạng này chỉ xuất hiện trong 1 – 2 tháng đầu tiên, sau đó khi tử cung đã quen với vòng tránh thai thì cơn đau sẽ giảm dần.
Yếu tố tăng nguy cơ đau bụng kinh
Đau bụng hành kinh nguyên phát
- Thấy kinh lần đầu sớm hoặc muộn: Có điều tra cho thấy mức độ đau và tuổi thấy kinh lần đầu có liên quan đến nhau. Ở người thấy kinh lần đầu sớm, tỷ lệ đau bụng kinh cao, đồng thời mức độ đau cũng nghiêm trọng hơn.
- Hôn nhân và sinh đẻ.
- Yếu tố khác: mệt mỏi léo dài, căng thẳng, thời tiết quá lạnh và cơ thể quá mẫn cảm.
Đau bụng kinh thứ phát
- Nạo phá thai: Nạo phá thai hay tác động vào khoang tử cung nhiều lần gây viêm dính nội mạc và làm gia tăng tình trạng đau bụng kinh
- Sử dụng vòng tránh thai
- Ảnh hưởng của chu kỳ kinh nguyệt và độ dài ngắn của từng chu kỳ. Thời gian hành kinh càng kéo dài thì thời gian đau bụng kinh cũng sẽ dài theo.
- Sử dụng rượu bia, chất kích thích, hút thuốc lá làm gia tăng tình trạng đau.
- Những người bị thừa cân béo phì cũng bị đau nhiều hơn người bình thường.
Chẩn đoán và điều trị đau bụng kinh?
Đau bụng kinh nên làm gì?
Trước tiên, nên đến bệnh viện kiểm tra phụ khoa một cách tỉ mỉ. Căn cứ vào lý lịch bệnh do người bệnh cung cấp, vào những triệu chứng lâm sàng và kiểm tra, bác sĩ sẽ có chẩn đoán chính xác nhất.
Bệnh nhân cần được giám định để xác định triệu chứng đau bụng là do các chứng bệnh khác (như u nang buồng trứng, chửa ngoài tử cung, viêm tiểu khung cấp tính, đẻ non…) gây nên hay do đau bụng hành kinh gây nên. Việc các chứng bệnh trên bị chẩn đoán nhầm thành đau bụng kinh sẽ dẫn đến điều trị sai, gây những hậu quả không tốt.
Phương pháp trị đau bụng hành kinh chủ yếu là uống thuốc; nhưng tác dụng của tâm lý trị liệu và sự nghỉ ngơi cũng không thể coi nhẹ, đặc biệt là với phụ nữ trẻ tuổi bị đau bụng hành kinh nguyên phát. Khi bắt đầu có kinh, họ thường có những thay đổi về tâm lý như sợ hãi, lo lắng, u uất… Những phản ứng tâm lý này cũng làm tăng thêm mức độ đau bụng hành kinh.
Thuốc điều trị
Thuốc có progestagen: Progestagen có tác dụng làm giãn cơ nhẵn của tử cung, ức chế sự co bóp của tử cung, nhờ đó giảm nguy cơ đau đớn. Ngoài ra, việc dùng progestagen vừa phải còn ức chế rụng trứng, giảm tỷ lệ sản sinh prostaglandin.
Cần uống thuốc chứa progestagen trong thời gian ngắn hoặc theo chu kỳ.
- Uống thuốc trong thời gian ngắn
Bắt đầu khi hết hành kinh được 5-7 ngày, liên tục trong 5-7 ngày.
- Uống theo chu kỳ
Tương tự như dùng thuốc tránh thai, bắt đầu vào ngày thứ 5 của chu kỳ kinh nguyệt, uống trong khoảng 20 ngày, sau khi dừng thuốc cần chú ý hiện tượng đau bụng kinh. Có thể uống thuốc liền trong 3 chu kỳ.
- Thuốc kháng viêm
Thông qua ức chế quá trình hợp thành các prostaglandin, loại thuốc này làm giảm việc sản sinh prostaglandin; hoặc gián đoạn sự kết hợp giữa prostaglandin với các chất khác. Từ đó, nó trực tiếp kháng lại tác dụng của prostaglandin, đạt đến hiệu quả ngừng đau. Loại thuốc này có thể dùng trong thời gian tương đối dài. Người bị viêm loét dạ dày, có bệnh hô hấp phải thận trọng khi dùng thuốc.
- Thuốc tễ chống lắng đọng canxi
Sự ngưng đọng canxi khi xâm nhập vào tế bào sẽ làm ức chế sự co bóp tử cung. Loại thuốc này có tác dụng phụ như: làm giảm huyết áp, cản trở hô hấp.
- Thuốc Bắc
Làm khí huyết lưu thông, giảm nhẹ cơn đau.
Phẫu thuật
Nên hạn chế, chỉ dùng khi các loại thuốc trên không có hiệu quả.
Nếu bị đau bụng hành kinh dài, ngoài việc điều trị bằng các loại thuốc kể trên, bạn nên tìm hiểu nguyên nhân gây bệnh như: chứng lạc nội mạc tử cung, chứng bệnh ở tuyến cơ tử cung. Trong trường hợp các bệnh lý gây biến chứng với sức khỏe thì các bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc hoặc phẫu thuật.
Phòng tránh đau bụng hành kinh
Do cơ chế phát bệnh của đau bụng kinh nguyên phát còn chưa rõ ràng nên ta chỉ có thể dự phòng bằng cách tránh lạnh, không làm việc quá sức, quá căng thẳng. Thêm vào đó, bạn nên ăn đủ chất, hãy ăn nhiều thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật như rau, củ, quả để nâng cao sức đề kháng, hạn chế mỡ thừa.
Đau bụng kinh kéo dài do các chứng bệnh tại cơ quan sinh dục gây nên, vì vậy nên sớm kiểm tra phát hiện bệnh phụ khoa, kịp thời điều trị. Ngoài ra, bạn cần lưu ý:
- Giữ vệ sinh trong thời kỳ kinh nguyệt, tránh lao động thể lực hoặc vận động quá sức. Tuyệt đối không sinh hoạt vợ chồng trong thời kỳ kinh nguyệt và tránh những kiểm tra phụ khoa không cần thiết.
- Làm tốt công tác tránh thai. Tránh nạo thai và phẫu thuật buồng tử cung (có thể dẫn đến dính niêm mạc tử cung và phát sinh chứng bệnh khác.
- Giữ vệ sinh cá nhân, nhất là trong thời kỳ mang thai và sinh con. Tuyệt đối không sinh hoạt tình dục bừa bãi, tránh phát sinh chứng viêm tiểu khung và các chứng phụ khoa khác.
**Lưu ý: Những thông tin cung cấp trong bài viết của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Người bệnh không được tự ý mua thuốc để điều trị. Để biết chính xác tình trạng bệnh lý, người bệnh cần tới các bệnh viện để được bác sĩ thăm khám trực tiếp, chẩn đoán và tư vấn phác đồ điều trị hợp lý.
Theo dõi fanpage của Bệnh viện Đa khoa Hồng Ngọc để biết thêm thông tin bổ ích khác: https://www.facebook.com/BenhvienHongNgoc/