Thiếu máu não: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

23/11/2022 | Tác giả: Đội ngũ biên tập OTiV

Thiếu máu não là tình trạng bệnh thường xảy ra ở người lớn tuổi nhưng đang ngày càng trẻ hóa. Các triệu chứng ban đầu có thể chỉ là đau đầu, chóng mặt, mất ngủ, ù tai… song sẽ dẫn đến kết cục nguy hiểm nếu không cải thiện kịp thời, đó chính là tai biến mạch máu não (đột quỵ).

Thiếu máu não là bệnh gì?

Thiếu máu não là tình trạng giảm tuần hoàn máu lên não, dẫn đến giảm cung cấp oxy và dưỡng chất, ảnh hưởng tới cầu trúc và chức năng của một phần hoặc nhiều phần trên não. Thiếu máu lên não tác động trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương gây rối loạn giấc ngủ, giảm khả năng tư duy, giảm trí nhớ và các biến chứng nguy hiểm như đột quỵ, nhồi máu não

Theo thống kê của Trung tâm đột quỵ – BV Đà Nẵng, hằng năm BV tiếp nhận điều trị gần 4.000 ca đột quỵ, trong đó khoảng 80% ca đột quỵ là do thiếu máu não

Nguyên nhân gây thiếu máu lên não

Có rất nhiều nguyên nhân thiếu máu não

Các bệnh lý tiềm ẩn trong cơ thể

• Xơ vữa động mạch: 80% các trường hợp có nguyên nhân từ sự xơ vữa, lão hóa động mạch. Chúng gây hẹp lòng mạch và đè ép vào mạch máu nuôi não, làm giảm lưu lượng máu và oxy lên não. “Thủ phạm” gây tổn thương lòng mạch, dẫn đến xơ vữa động mạch được bắt nguồn từ gốc tự do.

• Chấn thương cột sống, thoái hóa đốt sống cổ: khi các đốt sống bị tổn thương, chúng sẽ chèn ép lên các mạch máu, làm ngưng trệ quá trình cung cấp máu lên não.

• Bệnh liên quan đến tim mạch: bệnh tim xảy ra khiến chức năng cung cấp máu từ tim lên não bị suy giảm. Sự lưu thông máu của hệ tuần hoàn trong cơ thể không đủ sẽ ảnh hưởng đến việc đưa máu lên não.

• Tăng huyết áp: làm tăng áp lực của dòng máu lên thành mạch, khiến thành mạch bị giãn dần ra và xuất hiện những tổn thương. Các tổn thương này xuất hiện nhiều ở các mạch máu não có thể gây phình mạch, dẫn đến nguy cơ chảy máu não hoặc tạo điều kiện hình thành các mảng xơ vữa, cản trở lưu thông dòng máu đến não

Các yếu tố bắt nguồn từ lối sống

• Stress, căng thẳng trong công việc, cuộc sống làm cơ thể sản sinh ra nhiều gốc tự do. Chúng sẽ tập hợp thành một “đoàn binh” gây tổn thương thành mạch máu, hình thành các mảng xơ vữa và tạo huyết khối. Các “công sự” này cũng trực tiếp làm hẹp động mạch khiến lưu lượng máu đến nhu mô não bị giảm, gây ra các vấn đề về tuần hoàn não như cơn thiếu máu não thoáng qua, tai biến mạch máu não, đau nửa đầu….

• Thường xuyên hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia: làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông trong lòng mạch, dễ dẫn đến thiếu máu não cục bộ.

• Chế độ dinh dưỡng ít chất xơ, nhiều dầu mỡ và chất béo: làm thành mạch dễ hình thành các mảng xơ vữa. Chúng sẽ làm hẹp lòng mạch gây ảnh hưởng đến quá trình lưu thông máu.

• Lười vận động khiến quá trình lưu thông máu trở nên chậm chạp hơn.

• Hay gối cao đầu khi ngủ: làm cản trở quá trình lưu thông máu từ tim lên não. Khi đó, cổ bị gập ngay đốt sống, chèn ép dây thần kinh gáy gây ảnh hưởng đến việc tuần hoàn máu lên não chậm, lâu dần dẫn đến tình trạng thiếu máu não. Do đó, cần tránh kê gối cao hơn 15cm.

“Thống kê cho thấy, 80% các trường hợp thiếu máu não có nguyên nhân từ sự xơ vữa, lão hóa động mạch do sự tấn công liên tục của gốc tự do. Chúng gây hẹp lòng mạch và đè ép vào mạch máu nuôi não, làm giảm lưu lượng máu và oxy lên não.”

ThS. Lâm Văn Chế

Triệu chứng thiếu máu não

Dấu hiệu thiếu máu não rất đa dạng và biểu hiện khác nhau tùy vào từng mức độ nặng – nhẹ của người bệnh. Trong đó, các triệu chứng của thiếu máu não phổ biến nhất bao gồm:

• Đau đầu: bệnh nhân bị đau đầu lan tỏa khắp đầu và có cảm giác căng nặng trong đầu.

• Chóng mặt, buồn nôn: là cảm giác hơi loạng choạng thay đổi tư thế kèm cảm giác hoa mắt, tối sầm mặt hoặc nôn ói. Các cơn chóng mặt có thể chỉ ngắn vài phút, có khi kéo dài đến vài ngày.

• Rối loạn giấc ngủ: biểu hiện chính là mất ngủ, nửa đêm trằn trọc không ngủ, gần sáng lại ngủ. Có trường hợp đêm không ngủ được, ngày lại ngủ gà ngủ gật.

• Ù tai, nghe kém: các mảng xơ vữa mạch máu lớn dần làm giảm lưu lượng máu đến các cơ quan như tiền đình ốc tai, các cơ điều tiết mắt… gây ù tai, nghe kém, mờ mắt, tầm nhìn kém.

• Rối loạn cảm giác: các vùng não kiểm soát cảm giác của cơ thể bị thiếu máu gây rối loạn cảm giác với các triệu chứng như đau, tê, buốt, châm chích, kiến bò…

• Suy giảm trí nhớ: người bệnh thường cảm thấy thiếu sức lực, mất khả năng tập trung, chú ý kém khiến hiệu quả làm việc, học tập giảm sút

Đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi là những dấu hiệu đầu tiên của thiếu máu não

Ai dễ gặp tình trạng thiếu máu não?

Thiếu máu lên não là bệnh lý thường gặp ở người trung niên, cao tuổi, người có nhiều bệnh lý mãn tính như huyết áp, tim mạch, tiểu đường… Tuy nhiên, các thống kê gần đây cho thấy, tình trạng này đang có xu hướng trẻ hóa ở nhóm người thường xuyên căng thẳng, stress trong công việc và cuộc sống như: nhân viên văn phòng, người quản lý, phụ nữ nội trợ…; người có lối sống thụ động, ăn uống không khoa học, sống trong môi trường ô nhiễm…

Thiếu máu não là bệnh lý thường gặp ở người trung niên, cao tuổi, người có các bệnh lý mạn tính như huyết áp, tim mạch, tiểu đường… Tuy nhiên, các thống kê gần đây cho thấy, tình trạng thiếu máu não đang có xu hướng trẻ hóa ở nhóm người thường xuyên căng thẳng, stress trong công việc và cuộc sống (như nhân viên văn phòng, người quản lý, phụ nữ nội trợ…), người có lối sống thụ động, ăn uống không khoa học, sống trong môi trường ô nhiễm…

GS.TS Nguyễn Văn Thông

Thiếu máu lên não có nguy hiểm không?

Theo tổ chức Y tế thế giới (WHO), thiếu máu não nằm ở top 3 trong danh sách bệnh gây tử vong cao nhất (chỉ sau bệnh tim mạch và ung thư).

Não tiêu thụ đến 20% dưỡng khí của toàn cơ thể, do đó rất nhạy với tình trạng thiếu oxy lên não. Chỉ cần 10 giây không được cung cấp máu cũng có thể khiến cho mô não bắt đầu rơi vào rối loạn. Nếu tình trạng này kéo dài trong 4 phút, các tế bào thần kinh sẽ chết dần mà không thể hồi phục được nữa.

Thời gian đầu, người bệnh thiếu máu não có thể bị đau nhức đầu, mệt mỏi vai gáy, chóng mặt, ù tai, khó ngủ… Tuy nhiên, nếu bệnh nhân lơ là, chủ quan với những triệu chứng đầu tiên, bệnh có thể dần dần tăng nặng. Các cục máu đông có thể gây chít hẹp lòng mạch bất cứ lúc nào, dẫn đến xuất hiện cơn thiếu máu đột ngột, nguy cơ gây tai nạn khi người bệnh đang làm việc trên cao, lái xe, bơi lội… Thậm chí, hiện tượng thiếu máu não rất dễ dẫn đến nhồi máu não, đột quỵ, nguy cơ tử vong cao.

Mỗi năm, nước ta có khoảng 200.000 trường hợp bị đột quỵ và gần một nửa trong số đó tử vong. Những bệnh nhân may mắn sống sót phải sống chung những di chứng hết sức nặng nề như liệt toàn thân hoặc một phần cơ thể, mất giọng nói, giảm trí nhớ…Chính vì thế bệnh nhân nên đi thăm khám với bác sĩ chuyên ngành khi có dấu hiệu thiếu máu não.

Điều trị và phòng ngừa thiếu máu lên não như thế nào?

Hiện nay trên thị trường chưa có loại thuốc nào giúp điều trị thiếu máu não một cách dứt điểm. Các loại thuốc đang được sử dụng hiện nay chủ yếu giúp tăng lưu lượng máu lên não và cải thiện các triệu chứng do thiếu máu não gây nên. Do đó, việc dự phòng và cải thiện bệnh khi có những dấu hiệu nhẹ đóng vai trò vô cùng quan trọng để kiểm soát hiệu quả.

Dưới đây là những lời khuyên tốt nhất giúp phòng ngừa, kiểm soát tình trạng thiếu máu lên não mà người bệnh cần ghi nhớ:

• Xây dựng một chế độ ăn uống đủ các dưỡng chất cần thiết, trong đó chú ý bổ sung đủ sắt để tăng cường quá trình tạo máu, thực phẩm giàu omega 3 (cá hồi, cá tuyết, cá trích, cá mòi, tảo biển…), thực phẩm giàu polyphenols (đậu, hạt, trà, ca cao…), thực phẩm giàu nitrat (rau diếp, cải bó xôi…). Song song đó, cần hạn chế mỡ động vật, thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, phụ gia thực phẩm, các chất kích thích (rượu bia, cà phê, thuốc lá…)

• Vận động thường xuyên để quá trình lưu thông máu đến não tốt hơn. Với người bệnh bị thiếu máu não, cần vận động ít nhất 30 phút/ngày với những bài tập vừa phải, phù hợp với thể trạng như đi bộ, kéo giãn cơ thể, tập yoga, khiêu vũ, đạp xe đạp…

• Thay đổi lối sống một cách tích cực. Suy nghĩ lạc quan và cố gắng giảm tối đa các căng thẳng, stress, lo âu có thể gặp phải. Thường xuyên dành thời gian nghỉ ngơi, thư giãn cơ thể, tránh làm việc quá sức. Ngủ sớm và ngủ đủ giấc.

• Khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện những bệnh lý tiềm ẩn hoặc nguy cơ mà có thể bạn chưa biết.

• Bổ sung các sản phẩm chăm sóc trí não có cơ chế chống gốc tự do gây hại cho mạch máu, giúp hỗ trợ tăng cường máu lên não. Các nghiên cứu mới của các nhà khoa học Mỹ đã chỉ ra: Blueberry và Ginkgo Biloba trong sản phẩm OTiV có chứa nhóm chất chống gốc tự do tự nhiên với hàm lượng rất cao. Các hoạt chất này có thể tiêu diệt và vô hiệu hóa các gốc tự do, làm giảm hình thành xơ vữa và ngăn ngừa huyết khối hiệu quả, từ đó giúp máu lưu thông lên não một cách dễ dàng hơn và hỗ trợ phòng ngừa thiếu máu não.

Blueberry trong OTiV chứa hai hoạt chất sinh học thiên nhiên quý Anthocyanin và Pterostilbene, giúp trung hòa gốc tự do hiệu quả

Thiếu máu não là một bệnh lý vô cùng nguy hiểm và đang nằm ở top 3 trong danh sách bệnh gây tử vong cao nhất. Do đó, người bệnh cần lưu ý đi khám để được chẩn đoán và điều trị sớm ngay khi có những dấu hiệu ban đầu

Nội dung bài viết được cập nhập và kiểm tra lần cuối vào ngày: 23/11/2022

*Những thông tin trong bài viết của OTiV chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

Tham vấn y khoa