1. AFP là gì?
Alpha-fetoprotein (AFP) là một protein bình thường của các tế bào gan còn non, hình thành trong giai đoạn bào thai. Ở trẻ sơ sinh, nồng độ AFP khá cao; nhưng ngay trong năm đầu tiên, lượng AFP sẽ nhanh chóng giảm xuống và bằng với giá trị có ở người trưởng thành. Ngoài ra, phụ nữ mang thai với bào thai bị khuyết tật ống thần kinh có thể có nồng độ AFP cao. Không chỉ vậy, theo thống kê, có 2/3 số người bị ung thư gan cũng sản xuất AFP ở mức độ cao. Do đó, xét nghiệm tìm dấu ấn AFP cũng được sử dụng trong tầm soát và theo dõi điều trị ung thư gan.
2. Giá trị bình thường của AFP là bao nhiêu?
Nồng độ bình thường là AFP < 25 UI/ml. Khi bệnh nhân bị ung thư gan nồng độ AFP tăng lên:
– Có khoảng 80% bệnh nhân ung thư gan có AFP > 25 UI/ml
– Khoảng 60% bệnh nhân ung thư gan có nồng độ AFP > 100 UI/ml
– Khoảng 50% bệnh nhân ung thư gan có nồng độ AFP > 300 UI/ml
Xét nghiệm AFP là xét nghiệm có giá trị lớn trong chẩn đoán ung thư gan và theo dõi điều trị. Tuy nhiên, chỉ riêng xét nghiệm AFP chưa đủ để kết luận ung thư gan. Lý do là bởi, AFP còn tăng lên khi bệnh nhân bị viêm gan cấp, viêm gan mạn, xơ gan, có thai… Ngược lại AFP bình thường cũng không loại trừ khả năng bị ung thư gan vì có tới 20-30% bệnh nhân ung thư gan nguyên phát nhưng nồng độ AFP vẫn không cao, đó là chưa kể các trường hợp ung thư gan thứ phát. Như vậy, để phát hiện ung thư gan, cần kết hợp xét nghiệm AFP và các xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh khác.
3. Phát hiện ung thư gan sớm bằng các xét nghiệm nào?
Với những bệnh nhân nghi ngờ ung thư gan, sau khi khám lâm sàng, tìm hiểu thông tin về bệnh sử cá nhân và gia đình, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm sau:
– Xét nghiệm máu
Để đánh giá tình trạng sức khỏe, tìm chất chỉ điểm ung thư AFP, AFP-L3, DCP hay PIVKA II
– Siêu âm ổ bụng
Siêu âm được áp dụng để đánh giá tình trạng gan và đường mật, có thể giúp bác sĩ quan sát được kích thước và hình thái của khối u. Siêu âm gan có thể áp dụng được với mọi đối tượng và không ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh.
– Chụp CT
Cho hình ảnh chi tiết của gan từ nhiều góc độ khác nhau. Bác sĩ có thể sử dụng thuốc nhuộm để tiêm vào tĩnh mạch giúp hình ảnh hiện lên rõ hơn.
– Chụp MRI
Chụp cộng hưởng từ là phương pháp bổ sung cho chẩn đoán bằng CT, thường được sử dụng trong chẩn đoán ung thư gan ở tình trạng nhẹ, giúp chẩn đoán các khối u gan lành tính chuyển ác tính.
Các bác sĩ khuyến cáo, khi thấy các dấu hiệu bất thường như: giảm cân không mong muốn, mệt mỏi, đau bụng hoặc sưng, rối loạn tiêu hóa, vàng da… cần đến ngay các cơ sở y tế uy tín thăm khám, tìm ra nguyên nhân và điều trị kịp thời.