Cây tầm bóp là một trong những loài thực vật quý giá của nền y học truyền thống, được sử dụng để chữa bệnh và cải thiện sức khỏe từ rất lâu. Các nghiên cứu khoa học gần đây đã chỉ ra rằng cây tầm bóp có tác dụng chống viêm, chống ung thư, hỗ trợ tiêu hóa và giảm đau. Trong bài viết này, HIFUJI sẽ giới thiệu đến các bạn về các tác dụng của cây tầm bóp cũng như cách sử dụng để đạt được tác dụng tốt nhất. Cùng tham khảo nhé!
Tìm hiểu về cây tầm bóp
Cây tầm bóp là cây gì?
Cây tầm bóp, có tên khoa học là Physalis angulata, còn được biết đến với nhiều tên gọi thân thuộc khác như cây bôm bốp, thù lù cạnh, bùm bụp hay lồng đèn. Đây là một loài cây thân thảo, thuộc họ Cà, có nguồn gốc từ các nước châu Mỹ nhiệt đới. Thường được tìm thấy mọc dại ở khắp mọi nơi ở Việt Nam, trong vườn, trên bãi cỏ, ven đường đi và các khu đất hoang, cũng như ven các khu rừng có độ cao dưới 1.500m tính từ mặt nước biển.
Tầm bóp là một loại cây được sử dụng rộng rãi trong nền y học dân tộc và làm thuốc chữa nhiều bệnh. Đặc biệt, quả tầm bóp có vị chua thanh mát, được sử dụng như một loại trái cây giải khát trong mùa hè oi ả. Tuy nhiên, ngoài tác dụng làm thức ăn, tầm bóp còn được biết đến là một vị thuốc đặc biệt nhờ vào tác dụng làm mát gan, giải độc và thanh lọc cơ thể.
Đặc điểm của cây tầm bóp
- Thân cây: Thân cây tầm bóp mọc nhiều cành nhánh, thường mọc rủ xuống và có chiều cao trung bình từ 50-90cm.
- Lá cây: Lá cây tầm bóp hình bầu dục, màu xanh và mọc xen kẽ nhau. Dài khoảng 0.3cm và rộng 0.2 – 0.4 cm, các lá mọc kiểu so le, nối liền với thân bằng một cuống lá dài 0.15 – 0.3 cm, lá cây tầm bóp có thể phân thành nhiều thùy hoặc không.
- Hoa: Hoa tầm bóp màu trắng, nhụy vàng, 5 cánh mọc đơn lẻ từ nách lá và có cuống hoa mảnh. Đài hoa tầm bóp hình chuông, màu xanh, bao phủ lớp lông tơ mịn ở bên ngoài.
- Quả: Quả tầm bóp nhỏ, tròn, bề mặt nhẵn, màu xanh, có lớp vỏ mỏng giống lồng đèn và khi bóp sẽ phát ra tiếng nổ nhỏ. Quả chín có màu đỏ hoặc cam và có vị chua chua ngọt ngọt, mọc quanh năm. Mỗi quả tầm bóp chứa rất nhiều hạt nhỏ li ti có hình thận.
Thành phần dinh dưỡng có trong cây tầm bóp
Theo phân tích của các nhà khoa học, cây tầm bóp chứa nhiều thành phần hóa học khác nhau trong thân và quả.
- Trong thân cây tầm bóp, có chứa các thành phần như Physalin A-D, Physagulin A-G, cacbohydrate và các alkaloid.
- Trong quả tầm bóp, chứa nước, chất béo, chất xơ, protein, đường, cùng với các khoáng chất như lưu huỳnh, sắt, kẽm, magie, canxi, photpho, clo và natri.
- Các loại vitamin như vitamin A, vitamin C…
Cây tầm bóp không có tính độc hại, có vị đắng và tính mát. Quả tầm bóp có vị chua nhẹ và tính bình.
Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản
Bộ phận dùng của cây tầm bóp là toàn bộ cây, từ lá, thân, đến hoa và quả. Tuy nhiên, để sử dụng tốt nhất và đảm bảo an toàn, cần lưu ý các điểm sau:
- Thu hái: Lá tầm bóp được thu hái khi cây đã đủ tuổi và phát triển đầy đủ. Thời điểm thu hái thường vào buổi sáng, khi sương mai đã khô và trước khi nắng chói chang. Thu hái bằng cách cắt toàn bộ thân cây để sử dụng làm thuốc.
- Chế biến: Lá tầm bóp có thể được sử dụng tươi hoặc khô để chế biến thành các món ăn, nước uống hoặc dược liệu. Để làm khô, lá được phơi khô trong bóng mát hoặc sấy khô bằng máy sấy.
- Bảo quản: Lá tươi có thể được bảo quản trong tủ lạnh hoặc giữ nguyên tại nhiệt độ phòng trong khoảng 3-4 ngày. Lá khô được bảo quản trong túi nilon hoặc hũ đựng kín, ở nơi khô ráo và thoáng mát, tránh bị ẩm mốc.
Lưu ý, trước khi sử dụng cây tầm bóp để chế biến hoặc sử dụng dưới dạng dược liệu, cần tìm hiểu kỹ về liều lượng và cách dùng phù hợp, đồng thời cần lưu ý các điều kiện bảo quản để đảm bảo an toàn và hiệu quả sử dụng.
Cây tầm bóp có tác dụng gì?
Cây tầm bóp có nhiều tác dụng đối với sức khỏe, trong đó có thể kể đến:
Giúp cơ thể thanh mát, giải nhiệt
Rau tầm bóp có thể được sử dụng để chế biến thành nhiều món ăn khác nhau với hương vị độc đáo, thanh mát. Các món ăn từ rau tầm bóp có thể giúp cơ thể giải nhiệt, làm mát rất hiệu quả.
Hỗ trợ sức khỏe tim mạch, giảm lượng cholesterol trong máu
Cây tầm bóp cũng được cho là có tác dụng phòng chống bệnh tim và giúp giảm lượng cholesterol trong máu. Các thành phần hóa học có trong cây tầm bóp có thể làm giảm mức đường và cholesterol trong máu, đồng thời còn giúp tăng cường sức khỏe tim mạch. Tuy nhiên, để có hiệu quả tốt trong việc phòng chống bệnh tim và giảm cholesterol, cần phải kết hợp với chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh.
Ngăn ngừa tổn thương mô cơ
Tầm bóp có khả năng giúp ngăn ngừa tổn thương mô cơ do các chất chống oxy hóa và chất chống viêm có trong cây. Những thành phần này giúp giảm thiểu sự tổn thương của mô cơ và hỗ trợ phục hồi nhanh chóng sau khi tập luyện hoặc gặp chấn thương.
Điều trị ung thư
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hợp chất có trong cây tầm bóp có thể ngăn ngừa sự phát triển của một số tế bào ung thư và giúp giảm khả năng tái phát của ung thư. Các thành phần hóa học trong cây tầm bóp có khả năng chống ung thư, đặc biệt là alkaloid.
Hỗ trợ sáng mắt
Cây tầm bóp cũng được cho là có tác dụng giúp sáng mắt. Trong quả tầm bóp chứa nhiều vitamin A và các chất chống oxy hóa như lutein, zeaxanthin, giúp bảo vệ mắt khỏi tác hại của ánh sáng mặt trời và phòng chống các bệnh liên quan đến mắt như mắt đục, thoái hóa võng mạc. Tuy nhiên, để có hiệu quả tốt trong việc bảo vệ mắt, cần sử dụng cây tầm bóp kết hợp với chế độ ăn uống và chế độ làm việc hợp lý.
Tăng cường hệ miễn dịch
Cây tầm bóp chứa nhiều thành phần dinh dưỡng như vitamin C, canxi, sắt, magie và các hợp chất chống oxy hóa. Các chất này có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể bằng cách bảo vệ các tế bào khỏi sự tổn thương và các tác nhân gây hại từ môi trường. Việc tăng cường hệ miễn dịch cũng giúp cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm và các bệnh lý khác.
Điều trị tiểu đường, phòng ngừa sỏi tiết niệu
Trong tầm bóp có chứa một số hợp chất có tác dụng làm giảm đường huyết và đồng thời ngăn chặn quá trình tạo sỏi. Nghiên cứu đã chứng minh rằng sử dụng chiết xuất tầm bóp có thể giảm lượng đường trong máu và tăng cường chức năng thận, giúp phòng ngừa sỏi tiết niệu.
Hạ sốt, chữa cảm lạnh
Rau tầm bóp có tính mát, vị đắng, chứa nhiều vitamin C và các chất chống viêm, chống oxy hóa tự nhiên, giúp kích thích hệ thống miễn dịch và giảm viêm nhanh chóng. Do đó, nó được sử dụng để hạ sốt và chữa cảm lạnh.
Chữa mụn nhọt, vết thương ngoài da
Cây tầm bóp có tính kháng viêm và kháng khuẩn, nên việc sử dụng ngoài da có thể giúp làm dịu tình trạng viêm da, giảm sự phát triển của vi khuẩn gây mụn và hỗ trợ quá trình lành vết thương.
Hỗ trợ tiêu hóa
Cây tầm bóp có chất xơ, protein và vitamin C giúp tăng cường chức năng tiêu hóa, giảm táo bón và giúp tiêu hóa tốt hơn.
Tuy nhiên, trước khi sử dụng cây tầm bóp, bạn nên tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong việc sử dụng.
Cách sử dụng cây tầm bóp
Cây tầm bóp có thể được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm:
- Sử dụng lá cây tươi: Lá cây tầm bóp tươi có thể được rửa sạch, giã, vắt lấy nước cốt uống để giúp giải nhiệt và thanh mát cho cơ thể, bã dùng để đắp ngoài ở các vết thương.
- Ở dạng khô cây tầm bóp được sử dụng để sắc nước hoặc kết hợp với các vị thuốc khác.
- Chế biến món ăn: Rau tầm bóp có thể được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như nấu canh, xào, trộn salad, nấu cháo, hoặc ăn sống. Việc chế biến tùy thuộc vào sở thích và khẩu vị của mỗi người.
- Sử dụng dưới dạng thuốc: Cây tầm bóp cũng có thể được sử dụng dưới dạng thuốc, trong đó phần được sử dụng là rễ và quả. Có thể sắc uống hoặc ngâm rượu để dùng dần.
Ngoài ra, khi sử dụng cây tầm bóp, cần lưu ý không sử dụng quá liều và tùy theo từng trường hợp sức khỏe cụ thể. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng khó chịu nào sau khi sử dụng cây tầm bóp, nên tạm ngưng sử dụng và tham khảo lời khuyên từ chuyên gia y tế.
Lưu ý khi sử dụng cây tầm bóp
Mặc dù cây tầm bóp có nhiều lợi ích cho sức khỏe, tuy nhiên cũng cần lưu ý một số điều khi sử dụng:
- Không nên sử dụng quá liều bởi có thể dẫn đến các tác dụng phụ như đau bụng, buồn nôn, chóng mặt, và buồn ngủ.
- Chưa có nghiên cứu đầy đủ về tác dụng của cây tầm bóp đối với thai nhi và trẻ sơ sinh, do đó không nên sử dụng khi đang mang thai hoặc cho con bú.
- Có một số người có thể bị dị ứng khi sử dụng cây tầm bóp, do đó tránh sử dụng nếu bạn có tiền sử dị ứng với các loại thực phẩm hoặc thuốc thảo dược.
- Nếu bạn đang mắc một bệnh hoặc đang dùng thuốc điều trị, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng cây tầm bóp để đảm bảo an toàn và hiệu quả.
- Để giữ được chất lượng của cây tầm bóp, cần lưu trữ ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp.
- Nếu sử dụng thuốc từ tầm bóp và có biểu hiện như buồn nôn, khó thở, tức ngực, nổi mẩn ngứa, cần dừng lại ngay và hỏi ý kiến của bác sĩ.
- Tránh nhầm lẫn cây tầm bóp với cây lu lu đực, một loại cây gần giống nhau nhưng lại có độc tính, chứ không có tác dụng chữa bệnh.
Hy vọng bài viết trên đây của Hifuji sẽ đem lại những thông tin hữu ích cho bạn về cây tầm bóp có tác dụng gì? Cách sử dụng cây tầm bóp như thế nào? Đừng quên theo dõi chúng tôi để biết thêm nhiều thông tin thú vị khác nhé.