Cai sữa là việc mà người mẹ ngừng cho trẻ bú trực tiếp, có thể được coi là một bước ngoặt phát triển của bé. Mọi người mẹ khi sinh con và nuôi con bằng sữa mẹ đều phải trải qua giai đoạn này.
Tại sao cần phải tìm cách cai sữa cho bé?
Mặc dù sữa mẹ rất tốt trong quá trình phát triển của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Các chuyên gia dinh dưỡng cũng khuyến cáo rằng, trẻ nên được bú sữa mẹ hoàn toàn trong ít nhất 6 tháng đầu, và tốt nhất trong khoảng 1-2 năm đầu đời của trẻ.
Tuy nhiên, không phải bà mẹ nào cũng có thể cho trẻ bú sữa mẹ liên tục trong suốt cả năm trời được. Đó là bởi những lý do sau đây:
1. Kết thúc thời gian nghỉ thai sản
Các bà mẹ nói chung đều phải quay trở lại môi trường làm việc sau khi đã kết thúc thời gian 5-6 tháng nghỉ thai sản theo chế độ đã được luật lao động quy định. Vậy nên điều đó sẽ khiến việc trẻ được bú sữa mẹ liên tục sau khoảng thời gian 6 tháng tuổi là vô cùng khó khăn. Các bà mẹ khi này sẽ phải tìm cách cai sữa cho bé nếu như muốn bé bớt bám mẹ, để giúp các mẹ có thể đi làm trở lại.
2. Sự căng thẳng và áp lực
Rất nhiều bà mẹ gặp phải tình trạng căng thẳng và áp lực mỗi khi cho con bú. Bởi họ lo rằng bé sẽ không bú đủ sữa, sữa mẹ không đảm bảo đủ dinh dưỡng cho sự phát triển của các con. Vậy nên các mẹ sẽ quyết định tìm cách thôi bú cho bé để giảm căng thẳng, giúp tình thần thoải mái hơn.
3. Gặp vấn đề về sức khỏe
Một số bà mẹ sau khi sinh xong gặp phải một số vấn đề về sức khỏe, có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng sữa và dinh dưỡng cho bé. Do đó họ sẽ chọn cách cai sữa cho bé nhằm đảm bảo bé sẽ tìm được nguồn dinh dưỡng phong phú thông qua các loại sữa công thức. Từ đó đảm bảo sức khỏe cho các mẹ trong quá trình chăm sóc con.
Nên cai sữa cho bé khi nào?
Trong sữa mẹ có đầy đủ các chất dinh dưỡng cũng như nhiều yếu tố sinh học như kháng thể, các men và bạch cầu. Vì thế, Viện hàn lâm Nhi khoa Hoa kỳ và Tổ chức Y tế Thế giới luôn khuyến cáo nên cho trẻ bú bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời và tiếp tục cho đến khi 2 tuổi.
Tuy nhiên, cũng không có một thời điểm cụ thể nào quy định về việc cai sữa cho trẻ. Tùy vào từng hoàn cảnh khác nhau mà người mẹ có thể quyết định cai sữa cho bé. Đó có thể là do công việc, khó khăn với việc vắt sữa, căng thẳng, áp lực hoặc gặp vấn đề về sức khỏe….
Cha mẹ có thể cho trẻ cai sữa nếu bé bắt đầu có những dấu hiệu sau:
– Bé đã có thể tự ngồi thẳng, lăn trái bóng ra trước: Điều này chứng tỏ hệ thần kinh và hệ vận động của bé phát triển tương đối tốt, cứng cáp, có khả năng tự đề kháng kể cả khi thiếu sữa mẹ.
– Bé có thể bi bô tập nói: Ngoài những từ như bà, bố, mẹ thì trẻ có thể nói được thêm 2-3 từ hoặc một câu ngắn. Lúc này, có thể để trẻ cai sữa, kết hợp với việc cho bé ăn dặm và bổ sung sữa ngoài.
– Bé ăn được cháo, cơm nhão: Trẻ có khả năng nhai, nuốt chửng khi được 18-24 tháng tuổi. Đây là thời gian lý tưởng để cai sữa mẹ cho bé vì trẻ đã có thể ngồi vào bàn ăn cùng gia đình.
– Bé có thể nhận biết và có ấn tượng với màu sắc.
– Trẻ đã biết leo lên, leo xuống cầu thang: Ở thời điểm này, bé đã trên 24 tháng – độ tuổi các bác sĩ khuyên nên cai sữa mẹ.
– Khi mẹ mắc bệnh truyền nhiễm hoặc bệnh liên quan tới bầu vú thì cần cai sữa ngay.
Không có thời điểm cụ thể nào quy định về việc cai sữa cho trẻ
Cách cai sữa cho bé hiệu quả
Sau đây là một số mẹo cai sữa cho bé nhanh nhất mà các bà mẹ có thể áp dụng cho con hiệu quả:
1. Dùng thuốc mắc cỡ
Mẹ có thể nghiền thuốc với một chút nước thành hỗn hợp sền sệt. Sau đó dùng để xoa quanh bầu ngực. Cách thôi bú cho bé này sẽ làm màu sắc núm vú hoặc mùi vị có sự thay đổi, trẻ sẽ không bú nữa. Lúc này, mẹ cần phải kiên trì và không cho bé bú. Nếu trẻ đói thì cho bé ăn đồ ăn dặm với uống sữa ngoài.
2. Hóa trang bầu ngực của mẹ
Nếu trẻ đã có khả năng nhận biết về màu sắc thì các mẹ có thể áp dụng cách này. Cụ thể như sau: Dùng son, màu của nghệ, củ dền hoặc dán băng dính vào đầu ti để hóa trang cho bầu ngực mẹ. Khi thấy ngực mẹ có sự thay đổi thì trẻ sẽ không còn đòi bú nữa. Đây là một mẹo cai sữa cho bé khá hữu ích và được nhiều người áp dụng.
3. Dùng thuốc đắng cloxit
Vì đây là loại thuốc rất an toàn cho bé, thế nên mẹ hoàn toàn có thể yên tâm sử dụng. Nghiền nát thuốc với nước rồi bôi lên ti mẹ. Khi trẻ ngậm vào thấy đắng thì sẽ nhả ra, không còn muốn ti mẹ nữa.
4. Làm mất sữa
Mẹ có thể dùng thuốc hoặc một số loại thực phẩm như: Hoa lài, lá bạc hà, lá lốt, lá dâu… để làm mất sữa. Trẻ bú mẹ không còn thấy sữa nữa thì một thời gian sẽ không bú nữa. Tuy nhiên, áp dụng cách cai sữa cho bé này thì mẹ sẽ có cảm giác đau rát đầu ti vì lúc mới đầu, trẻ sẽ cắn và cố kéo để bú sữa.
5. Tách xa bé vài ngày
Khi không thấy mẹ thì có thể trẻ sẽ khóc. Nhưng bé sẽ dần quen với việc thiếu hơi mẹ sau 2-3 ngày. Lúc này, bố sẽ là người cho con ăn dặm và ti bình để bé không đòi bú mẹ nữa. Để tránh tình trạng mẹ nhớ và không thể xa trẻ được, mẹ có thể đi làm từ sáng sớm và về nhà khi bé đã ngủ.
6. Tăng số bữa ăn trong ngày của trẻ
Cha mẹ có thể cho bé ăn thêm các bữa ăn phụ với những món ăn ngon, bổ dưỡng để trẻ không còn cảm giác đói, giảm bớt việc đòi bú mẹ. Tuy nhiên, cần chú ý lựa chọn những món ăn dễ tiêu, thanh đạm, tốt cho hệ tiêu hóa của bé.
7. Bôi dầu gió xung quanh ngực mẹ
Đây là mẹo cai sữa cho bé tương đối đơn giản, thông dụng và cũng có hiệu quả. Khi bú mẹ, trẻ sẽ thấy vị hắc và cay của dầu gió nên không dám đòi ti nữa.
8. Sử dụng tỏi
Nếu mẹ ăn nhiều tỏi sẽ làm cho hơi thở của mẹ có mùi và sữa tiết ra cũng có mùi khó chịu đối với bé. Vì vậy, mẹ có thể áp dụng cách thôi bú cho bé này để khiến bé sợ mùi tỏi mà không muốn bú mẹ nữa.
9. Tập cho trẻ ngậm ti giả từ nhỏ
Mẹ có thể cho bé tập ngậm ti giả từ khi được 3 tháng tuổi. Điều này sẽ giúp bé có thể quen hơn với việc rời bầu vú mẹ, từ đó làm quen với việc bú bình và cai sữa mẹ. Nhược điểm của phương pháp này là có thể mẹ sẽ mất thời gian cai ti giả cho bé.
Cho trẻ ngậm ti giả từ nhỏ sẽ giúp bé quen với việc bú bình
10. Bình giả, sữa thật
Với cách cai sữa cho bé này, mẹ có thể vắt sữa vào bình, bảo quản trong tủ lạnh. Khi nào trẻ đói thì cho bé bú bình thay vì bú mẹ. Trẻ sẽ cảm nhận được vị thật của sữa mẹ và dần quen với việc bú bình.
11. Bỏ một cữ bú của bé
Khi bỏ một cữ bú, mẹ có thể dùng sữa mẹ vắt ra (hoặc sữa công thức, sữa bò) để cho trẻ bú. Lặp đi lặp lại trong vòng 1-2 tuần để bé có thể thích nghi. Mẹo cai sữa cho bé này cũng sẽ tốt cho mẹ vì việc tiết sữa cũng sẽ được điều chỉnh giảm, tránh được nguy cơ căng cứng hay viêm tuyến vú.
12. Giảm thời gian cho trẻ bú
Nếu không muốn bỏ cữ bú của bé thì mẹ có thể rút ngắn thời gian mỗi cữ bú của bé. Nên bổ sung lượng sữa bị thiếu cho bé bằng các loại thực phẩm ăn dặm hay sữa công thức. Có thể trẻ sẽ không ngủ yên nếu cữ bú buổi tối không được bú đủ nên mẹ cần phải kiên nhẫn.
Những lưu ý khi cai sữa cho trẻ
– Khi trẻ đang trong tình trạng sức khỏe không tốt, bị ốm thì các mẹ không nên cai sữa cho trẻ. Vì có thể sẽ làm cho bé biếng ăn dẫn đến còi xương. Tuyệt đối không cai sữa nếu bé đang bị suy dinh dưỡng.
– Không nên để trẻ cai sữa trong thời tiết nắng nóng hoặc thời điểm giao mùa…
– Chú ý nhiều hơn để bổ sung các chất dinh dưỡng thiếu hụt cho bé trong giai đoạn cai sữa.
– Khi cai sữa cho bé thì mẹ cần phải kiên trì để đạt được kết quả nhanh chóng.
– Nên cho trẻ ngừng bú mẹ một cách từ từ để tránh việc bé cảm thấy sốc, lạ lẫm và trở nên biếng ăn.
Chăm sóc bé sau khi cai sữa
Sau khi các mẹ đã áp dụng thành công những cách cai sữa cho bé đã được đề cập ở trên. Điều quan trọng tiếp theo mà các mẹ cần phải làm, đó chính là chăm sóc cho bé trong giai đoạn sau khi cai sữa xong. Khi này trẻ sẽ cần nguồn dinh dưỡng tốt nhất để có thể thay thế cho sữa mẹ. Các mẹ có thể sử dụng các biện pháp như sau:
1. Thay thế bằng sữa công thức
Một việc quan trọng sau khi trẻ cai sữa, đó là phải bổ sung sữa công thức phù hợp để cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho bé. Nếu bé trong giai đoạn ăn dặm (từ 6 tháng đến 2 tuổi) thì ngoài việc cho trẻ ăn đầy đủ dưỡng chất thì sữa vẫn là nguồn cung cấp quan trọng nhất để bổ sung năng lượng và dinh dưỡng.
2. Bổ sung dinh dưỡng trong khẩu phần ăn
Hàng ngày, thực đơn của trẻ phải cân đối, đa dạng với nhiều loại thực phẩm dễ tiêu hóa, hấp thu, giàu chất xơ, tăng cường hệ miễn dịch như: sữa, sữa chua, thịt, cá, trứng, rau củ quả (khoai lang, cà rốt, súp lơ, bí xanh…), trái cây (táo, chuối…)
Các mẹ nên cho trẻ ăn dặm khi bước vào giai đoạn 6 tháng tuổi. Có thể ăn loãng dần dần đến đặc hơn, ăn từ ít đến nhiều hơn và đa dạng các loại thực phẩm.
Sau khi cai sữa, trẻ phải được bổ sung nguồn thực phẩm đa dạng
3. Theo dõi cân nặng của trẻ
Việc thường xuyên theo dõi cân nặng của con sẽ giúp các mẹ có thể xem xét thêm về chế độ ăn uống và khả năng hấp thụ của bé nếu trẻ chậm tăng cân.
4. Không ép trẻ ăn
Không nên bắt ép trẻ ăn nhiều, dễ tạo cho bé có tâm lý sợ ăn, khó chịu, nôn trớ. Nếu muốn giúp bé ăn ngon miệng hơn, có thể cho bé ăn nhiều bữa trong ngày thay đổi thực đơn thường xuyên và chế biến theo khẩu vị của trẻ.
5. Chú ý tới sự phát triển xương và răng
Khi chế biến thức ăn cho trẻ, các mẹ cần phải lưu ý nấu nhừ, chín kỹ hoặc xay nhuyễn. Vì chức năng tiêu hóa của bé chưa hoàn thiện nên cách chế biến như vậy sẽ giúp bé không bị hóc, hấp thụ tốt và dễ tiêu hóa.
Những ảnh hưởng của việc cai sữa cho bé đến sức khỏe của mẹ
Khi các mẹ đã sẵn sàng trong việc tìm cách cai sữa cho bé, các mẹ cũng nên chuẩn bị tinh thần phải chịu những ảnh hưởng từ việc thôi cho bé bú. Mặc dù vậy, không phải bà mẹ nào cũng phải trải qua các tình trạng sau đây:
1. Thay đổi về mặt cảm xúc
Khi các mẹ tiến hành cai sữa con cho, chắc chắn không ít người sẽ gặp phải tình trạng cảm thấy quyến luyến, mất đi sự gần gũi với con. Những cảm xúc này có thể tích cực, có thể tiêu cực, nhưng dù sao thì các mẹ cũng không nên lo lắng, vì đây là điều sẽ phải xảy ra nếu như các mẹ muốn bé có thể phát triển và lớn dần theo năm tháng.
Sau đây là một số mẹo có thể giúp các mẹ giảm đi được sự thay đổi tiêu cực về mặt cảm xúc, sau khi đã tiến hành việc thôi bú cho bé:
– Luôn bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho cơ thể của mẹ. Điều này sẽ giúp các mẹ có thể khỏe mạnh trở lại như hồi trước khi mang thai. Đồng thời đảm bảo nội tiết tố hoạt động tốt hơn.
– Nhờ đến những sự giúp đỡ, tư vấn và chăm sóc từ bạn bè, người thân hoặc các chuyên gia tâm lý nếu như các mẹ gặp phải những cảm xúc tiêu cực sau khi cho con ngừng bú sữa mẹ.
– Nên dành thời gian chăm sóc bản thân, đi chơi nhiều hơn để ổn định cảm xúc, kích thích tâm trạng khá hơn. Nhờ đó các mẹ sẽ giảm được sự nhớ con, quyến luyến trong thời gian cho con bú trước đây.
2. Căng sữa, đau tức bầu ngực
Sau khi các mẹ ngừng cho bé bú để cai sữa, bầu sữa của mẹ vẫn sẽ tiếp tục sản sinh sữa một thời gian nữa. Điều này sẽ khiến cho các mẹ gặp phải tình trạng căng sữa, đau tức bầu ngực vô cùng khó chịu. Tuy nhiên các mẹ cũng đừng quá lo lắng, vì sau một thời gian dừng cho con bú thì cơ thể cũng sẽ giảm dần khả năng sản sinh ra sữa mẹ mà thôi.
Tuy nhiên nếu như tình trạng căng tức bầu ngực khiến các mẹ trở nên khó chịu, hãy thực hiện một số cách làm sau đây:
– Sử dụng túi chườm lạnh để chườm lên bầu ngực nhằm giảm bớt tình trạng căng sữa, đau nhức kéo dài.
– Sử dụng một số loại thuốc giảm đau nhẹ nhàng như paracetamol để giúp giảm bớt cơn đau.
– Vắt bớt một ít sữa để giảm bớt sự căng tức bầu ngực, nhờ đó mà các mẹ sẽ cảm thấy dễ chịu hơn. Tuy nhiên đừng vắt hết sữa trong bầu ngực, vì cơ thể sẽ tiếp tục sản sinh ra nhiều sữa hơn.