* Khoảng 4-5 năm trước, tôi có đọc tài liệu nói về việc các nhà toán học và khoa học máy tính đã dựa vào máy móc hiện đại để mở rộng khả năng biểu diễn thập phân của số pi (π) lên tới khoảng trên 13.000 tỷ chữ số. Xin cho hỏi, kỷ lục này đến nay có bị phá vỡ hay vẫn giữ nguyên như cũ? (Hồ Thanh Minh, Thanh Khê, Đà Nẵng).
Emma Haruka Iwao phá kỷ lục thế giới khi tính được số Pi lên đến 31 nghìn tỷ chữ số. Ảnh: Google
– Số pi (π) là một hằng số toán học có giá trị bằng tỷ số giữa chu vi của một đường tròn với đường kính của đường tròn đó. Hằng số này có giá trị xấp xỉ bằng 3,14159. Nó được biểu diễn bằng chữ cái Hy Lạp π từ giữa thế kỷ XVIII. Tên pi do chữ peripheria (perijeria) có nghĩa là chu vi của vòng tròn.
Số pi (π) còn gọi là hằng số Archimèdes, bởi nhà toán học người Hy Lạp đã này tính được số π = 3,142 với độ chính xác là 1/1000. Công thức là: 3 + 10/71 < Pi < 3 + 1/7. Người ta dùng phương pháp Archimède trong 2.000 năm (ông mất năm 212 trước CN).
Mãi đến cuối thế kỷ XX, số π mới được tính với độ chính xác tới con số thứ 200 tỷ (200.000.000.000). Sang thế kỷ XXI, các nhà toán học và các nhà khoa học máy tính đã khám phá ra những cách tiếp cận mới – kết hợp với sức mạnh tính toán ngày càng cao – để mở rộng khả năng biểu diễn thập phân của số π tới 1.013 chữ số. Tháng 10-2014, kỷ lục này được nâng lên 13.300.000.000.000 (13.300 tỷ) chữ số.
5 năm sau, theo bài báo “Người phụ nữ phá kỷ lục thế giới về tính số pi” đăng trên VnExpress ngày 15-3-2019, một nữ nhân viên Google ở Nhật Bản là Emma Haruka Iwao đã tính được số pi lên đến 31.000 tỷ chữ số nhờ sự trợ giúp của dịch vụ điện toán đám mây của công ty. Google đã công bố thông tin này trên blog vào đúng ngày số pi 14/3 (hay 3/14 theo cách viết của Mỹ).
Iwao dùng đến 170 terabyte dữ liệu và 25 máy ảo, mất tổng cộng 121 ngày để hoàn thành phép tính toán số pi. Terabyte (thường được viết tắt là TB) là một thuật ngữ đo lường để chỉ dung lượng lưu trữ máy tính. 1 TB = 1.000.000.000.000 (một nghìn tỷ) byte, hay 1.000 gigabyte. Để dễ so sánh, 20.000 bản nhạc chiếm một terabyte.
Như đã nói ở trên, pi là giá trị nhận được khi chia chu vi của một đường tròn với đường kính của đường tròn đó. Các chữ số đầu tiên được biết đến là 3,14, nhưng do Pi là số vô tỷ, phần thập phân của nó sẽ kéo dài vô hạn. Việc mở rộng chuỗi chữ số đã biết trong số pi là rất khó vì chúng không tuần hoàn. Pi rất quan trọng trong kỹ thuật, vật lý, siêu máy tính và thám hiểm không gian, bởi giá trị của nó có thể dùng để tính toán cho sóng, vòng tròn và hình trụ.
Việc nghiên cứu để tìm ra phiên bản dài hơn của số pi đã được các nhà toán học thực hiện hàng nghìn năm qua. Iwao cho biết cô đã bị mê hoặc bởi con số thú vị này từ khi còn là một đứa trẻ.
Nữ nhân viên có kinh nghiệm ba năm làm việc tại Google cho biết kỷ lục thế giới rất khó để vượt qua và cô ngạc nhiên là mình đã làm được. Cô hy vọng sẽ tính được số pi dài hơn nữa trong tương lai.
ĐNCT