Bệnh Care ở chó (hay còn gọi là bệnh sài sốt) có tên khoa học là Fibris Catarrhalis Infectionsa Canium do virus Canine Distemper thuộc nhóm Paramyxo gây nên. Virus có cấu trúc ARN trong nhiễm sắc chất và nhân tế bào, virus tạo thành thể bao hàm gọi là thể Lents. Cùng Pet Mart tìm hiểu một số vấn đề này nhé!
Độ tuổi của chó có nguy cơ mắc Care cao nhất
Tất cả các giống chó cảnh đều có khả năng mắc bệnh care ở chó. Nhưng những biểu hiện chó bị Care thường gặp xảy ra ở chó có độ tuổi từ 2-12 tháng. Đặc biệt là chó con từ 3-4 tuổi, tỷ lệ nhiễm cao hơn cả và tỷ lệ chết 90- 100%. Chó nhập ngoại từ Trung Quốc không rõ nguồn gốc thường hay mắc bệnh này. Chó trưởng thành nhiễm virus nhưng không phát bệnh mà ở thể mang trùng.
Thời kỳ nung ủ bệnh care ở chó từ 3-6 ngày, dài nhất từ 17-21 ngày, kéo dài trên dưới một tháng, tối đa là 5 tuần. Sau khi qua niêm mạc virus vào hệ thống lâm ba phát truyển ở đó sau đó virus vào máu gây bại huyết, tác động vào nội mạc mạch quản gây sốt kéo dài 24 – 46 giờ. Do sức đề kháng yếu, các vi khuẩn gây kế phát như: Staphylococcus, Bacdetella, Bronchiseptica, Streptococus, Salmomela, Ecoli gây đột sốt thứ 2 kéo dài 3 – 4 ngày. Vì vậy chó cũng có những biến chứng như chó bị viêm phế quản , viêm phổi, viêm ruột thể Cata, viêm não.
Chó bệnh virus có trong máu, phủ tạng chất bài tiết. Trong máu có độc lực thì chó sốt cho đến khi lành bệnh. Nước tiểu thường xuyên có virus. Óc, lách, hạch, tuỷ xương, là nơi chứa mầm bệnh nhiều nhất.
Cách lây lan bệnh Care ở chó
- Bệnh care ở chó lây trực tiếp từ chó bệnh sang chó khỏe. Do tiếp súc với dịch mũi, nước mắt, nước bọt, nước tiểu, phân.
- Bệnh lây qua đường hô hấp, đường tiêu hoá.
- Virus xâm nhập cơ thể qua đường hô hấp, đường tiêu hoá cũng có thể qua da.
- Trong phòng thí nghiệm, các phòng khám thú y: tiêm, uống, bôi niêm mạc mũi đêu gây được bệnh.
Sức đề kháng của virut Care
- Sức đề kháng của virus yếu khi ra điều kiện ngoại cảnh.
- Ở điều kiện thường, ánh sáng môi trường, virus bị diệt sau vài giờ.
- Ở 550c/1h + 600c/30 phút +100 trong vòng 35 ngày.
- Trong xác chết lên men thối nó chỉ sống được 38h.
- Các chất sát trùng thông thường NaOH, focmon có thể tiêu diệt được virus bệnh care ở chó dễ dàng.
Chẩn đoán các biểu hiện chó bị Care
Để chẩn đoán chính xác bệnh care ở chó cần dựa vào các dấu hiệu lâm sàng. Đa số các trường hợp, chó có các biểu hiện lâm sàng đủ rõ rệt để xác định bệnh. Các triệu chứng này khá nặng nề và xuất hiện đồng loạt. Tuy nhiên đối với chó trưởng thành và chó già, các biểu hiện chó bị Care lâm sàng thường bị nhầm lẫn. Đa số là chẩn đoán chó bị viêm phế quản, khí quản truyền nhiễm. Ngoài ra, bác sĩ thú y có thể dựa vào lịch sử tiêm phòng của chó. Nếu chó con không tiêm phòng khi 3-6 tháng tuổi thì rất có khả năng mắc bệnh.
Biểu hiện chó bị Care là viêm niêm mạc tiêu hóa, viêm phổi và triệu chứng thần kinh. Virut xâm nhập vào cơ thể chó qua đường tiêu hóa, đường hô hấp rồi vào máu. Tiếp đó xâm nhập vào các tế bào biểu mô. Thời gian nung bệnh 6 – 9 ngày. Chó mắc bệnh này ở hầu hết các lứa tuổi, chó 2 – 3 tháng tuổi bị bệnh sẽ rất nặng và chết với tỷ lệ cao. Ban đầu chó sốt cao 1 – 2 ngày, ủ rũ, bỏ ăn, nôn mửa, thích nằm một chỗ. Biểu hiện chó bị Care rõ ràng hơn sau vài ngày sốt lại và đồng thời xuất hiện các triệu chứng tiêu hóa, hô hấp và da.
3 biểu hiện chính
- Ở đường tiêu hóa: viêm dạ dày-ruột, nôn mửa. Chó bị tiêu chảy phân lỏng. Niêm mạc ruột và máu, khát nước.
- Ở đường hô hấp: viêm mũi, viêm thanh quản, viêm phế quản rồi thành viêm phổi. Chó khó thở, chảy nước mũi, thậm chí lẫn máu, chảy nước mắt, ban đầu trong, loãng, sau đó đục dần.
- Ở da: phần da bụng, trong đùi, bẹn, mi mắt xuất hiện những mụn đỏ hoặc vàng. Gang bàn chân thường tăng sinh sau 3 tuần. Chó buồn bả, ủ rũ hoặc hung dữ. Sau co giật các cơ, run rẩy, cuối cùng là bại liệt.
Triệu chứng khi chó mắc bệnh Care
Do virus có tính hướng niêm mạc nên tác động lên niêm mạc, đường tiêu hoá, hô hấp, sinh dục, niêm mạc mắt, gây nên các triệu chứng ở đó. Bệnh care ở chó xảy ra trên chó đặc biệt ở chó ngoại, chó cảnh. Mùa đông xuân là mùa rễ phát bệnh. Mức độ cảm nhiễm với bệnh tuỳ thuộc vào lứa tuổi, mắc nhiều nhất vào 3-4 tháng tuổi.
Đường tiêu hoá
Chó bị viêm dạ dày ruột làm con vật khát nước, nôn mửa, ỉa chảy. Lúc đầu phân lỏng có mầu xám vàng, trong phân có lẫn niêm mạc dạ dày, ruột lầy nhầy. số lần đi ỉa 5-7 ngày làm chó kiệt sức, mệt mỏi da nhăn nheo. Sau đó phân chuyển sang mầu café nhạt do lẫn máu. Giai đoạn cuối phân loãng có lẫn máu tươi, niêm mạc ruột bong ra, tanh khắm, bết ở hậu môn.
Nôn là triệu chứng thường gặp của bệnh care ở chó, do virus tác động lên niêm mạc đường tiêu hoá gây viêm nặng. Lúc đầu môn ra bọt có mầu vàng. Vì vậy con vật mất nước và mất chất điện giải làm chó gầy sút nhanh, có biểu hiện mắt trũng, bụng hóp, đi lại không vững, nằm liệt một chỗ, nhiệt độ hạ, loạn nhịp tim. Chó có thể chết trong vòng 5-7 ngày.
Chó có thể viêm niêm mạc miệng, viêm hạch hạnh nhân. Giai đoạn cuối thân sau liệt. Bài tiết tiểu tiện và đại tiện không tự chủ được.
Đường hô hấp
Viêm mũi, viêm thanh quản, viêm phế quản dẫn đến viêm phổi. Nước mũi chảy ra có mầu xanh và dịnh nhày, có khí máu do xuất huyết. Lúc đầu ho khô sau ho ướt. Thở gấp, thở khò khè, thè lưỡi ra thở. Hai bên mét phập phồng ,có thể có bọt, có khi chó thở giật cơ nông.
Đường sinh dục
- Con đực: viêm niêm mạc túi dương vật.
- Con cái: có chửa có thể dẫn đến sảy thai.
Biêu hiện ở mắt
Viêm niêm mạc mắt, lúc đầu nước mắt trong, sau đó đục dần như có mủ, có khi loét, đục niêm mạc mắt thậm trí có thể mù.
Triệu chứng ngoài da
Ở những vùng da mòng và ít lông như: Bụng ngực, hang, trong đùi… đầu tiên nổi những chấm đỏ, sau đó biến thành những mụn có mầu vàng có viền đỏ. Người ta gọi đó là nốt sài. Mụn có thể khô đi mà không vỗ, hoặc vỡ ra chảy mủ khô lại rồi đóng vẩy, vẩy làm cho long bết lại rồi rụng, để lại vết thương chóng lành, không tạo thành sẹo.
Bệnh care ở chóó hiện tượng da tăng sinh: thường thầy ở gan bàn chân, mõm. Làm gan bàn chân cúng lại, con vật đi lại khó khăn, khập khiễng có khi gan bàn chân nứt ra.
Triệu chứng thần kinh
Xuất hiện khi bệnh care ở chó kéo dài, tuỳ thuộc vào vùng não và tuỷ bị viêm. Có lúc con vật ủ rũ, buồn rầu có lúc lại hung dữ. Về sau xuất hiện co giật đều đặn ở bắp thịt, mũi tai chân hay bóng đái.
Vật đi loạng choạng, đứng lên ngã suống, run rẩy, có khi méo mặt mắt to mắt nhỏ. Vật lành bệnh thường mang di chứng: đi xiêu vẹo, gầy còm, điếc, đau mắt…
Thể thần kinh phân làm 4 loại:
- Miệng há – đớp, đầu và một chân. Giật 2 chân hoặc cả 4 chân giật có qui luật.
- Vận động không phương hướng.
- Động kinh, không tự chủ được miệng cắn bất kỳ vật gì gần miệng. Miệng chảy nước bọt màu trắng, có khi có lẫn máu. Tự động tiểu, đại tiện, co giật liên hồi không nghỉ, chạy lung tung, vô thức. Cuối cùng toàn thân mất lực nằm một chỗ nghỉ.
- Thân sau không động đậy được hoặc liệt.
Phân biệt triệu chứng bệnh Care ở chó với các bệnh khác
- Bệnh cảm mạo: giống ở giai đoạn đầu.
- Chó bị viêm phổi : Chó thường mắc khi thời tiết thay đổi, gió mùa lạnh. Chó sốt cao, khó thở thở khò khè. Điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu bệnh sau 5-7 ngày bệnh giảm và khỏi.
- Chó bị tiêu chảy : Do nhiễm khuẩn hay ăn thức ăn không vệ sinh. Chó có thể sốt (do nhiễm khuẩn) hoặc không sốt. Ỉa chảy không có máu. Điều trị bằng kháng sịnh đặc hiệu cùng bổ xung nước và càc chất điện giải. Sau 7-10 ngày bệnh sẽ giảm rồi dần khỏi.
- Chó bị Parvo : Giống nhau đều có triệu chứng tiêu chảy, mùi phân tanh khắm. Khác nhau: Bệnh care có số lượng phân ở mức trung bình, thường nát, phân có mầu cafe. Phân loãng như nước, mỗi lần đi ỉa số lượng phân nhiều.
- Bệnh viêm gan do virus ở chó: Phân thành khuôn nhưng phân sống. Bụng chướng to do gan sưng, báng nước. Niên mạc mắt viêm nặng hơn care, trong giống như cùi nhãn
- Bệnh dại:chó biểu hiện rõ ở các giai đoạn khác nhau. Có thể phân biệt bằng cách lấy não làm tiêu bản.
Phác đồ cách điều trị bệnh sài sốt ở chó
Bệnh sài sốt ở chó chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, khi chó bệnh thì phải cách ly để tránh lây nhiễm sang chó khỏe khác và đưa chó đến các phòng mạch thú y để được hướng dẫn điều trị. Khi có biểu hiện chó bị Care thì chúng cần được giữ trong môi trường mà sạch sẽ, ấm áp. Ngoài ra cần lau sạch nước mắt, nước mũi.
Liều lượng thuốc chống virus và kháng viêm
Có thể dùng Ribavirin, tiêm dưới da, chú ý nên tiêm vùng da ở cổ, mỗi lần một ống (2ml), một ngày hai lần, không cần pha loãng. Có tác dụng chống lại các virus nguy hiểm.
Thuốc kháng sinh Cefoperazone thế hệ 3, có thể cân nhắc đến yếu tố kinh tế lựa chọn thuốc khác. Thuốc này khá rẻ, tiêm dưới da. Dùng 4ml nước diệt khuẩn hòa tan 1g thuốc, một lần tiêm một nửa, một ngày tiêm 2 lần.
Kháng vi khuẩn
Có thể sử dụng một trong các loại thuốc kháng sinh trị nhiễm khuẩn kế phát cho bệnh care ở chó như: Vime-Tobra, Amoxi 15 % LA, Vimexyson C.O.D, Spectylo, Lincocin 10%… Kết hợp với các thuốc bồi dưỡng, trợ sức sau: Vitamin C, B. complex fortified, Paravet, Atropin, Na.campho… Do chó bị tiêu chảy nhiều, nên truyền dịch Glucose 5% bù đắp nước và chất điện giải để chó mau hồi phục.
Đồng thời phòng ngừa phụ nhiễm vi khuẩn, thường với Bordetella bronchiseptica. Phòng ngừa bằng liệu trình kháng khuẩn phổ rộng và thuốc long đờm hoặc khí dung hóa. Lựa chọn kháng vi khuẩn đầu tiên tốt cho viêm phổi/ phế quản bao gồm Ampicillin, Tetracycline, và Chloramphenicol.
Chống nôn, bổ sung điện giải
Ngưng cho ăn, uống và thuốc đường miệng nếu chó bị ói mửa và tiêu chảy. Tiêm thuốc chống nôn và bổ sung dung dịch điện giải như Lactated Ringer nên được đưa vào đường tĩnh mạch hay dưới da. Phụ thuộc vào tình trạng mất nước của chó bệnh. Hoặc dùng Conyzoides lỏng (không dùng conyzoides nước, vì quá đắng, chó không kích ứng tiêu hóa), dùng một lượng nhỏ là đủ, dùng 2 lần/ngày.
Chống rối loạn thần kinh
Điều trị cho rối loạn thần kinh bằng Dexamethasone (2,2 mg/kg, tiêm mạch máu [IV]). Kiểm soát co giật được tốt nhất với Diazepam tiêm tĩnh mạch (Parenteral diazepam; 0,5 đến 2 mg/kg, đặt trực tràng hay tiêm tĩnh mạch chậm).
Ho và hen suyễn
Chọn thuốc trung y, nhưng không nên dùng nhiều, khuyến khích dùng dạng siro 3 lần/ngày.
Những triệu chứng khác
Nếu chó không có cảm giác ngon miệng thì nấu chó cho ăn. Cháo bao gồm rau trộn, thịt băm nhỏ. Tốt nhất là không nên cho gan vào. Sau đó đổ vào miệng chó. Nếu không cách nào ăn vào hoặc vừa ăn vào liền nôn ra nên truyền dịch Inosine kết hợp với 10% glucose và vitamin C.
Tăng cường miễn dịch
Có điều kiện nên chọn huyết thanh, kháng thể Immunoglobulin, kháng thể đơn dòng Thymosin. Có thể chọn viên nang uống, nếu dùng viên nang, một lần hai viên, uống 2 lần/ngày. Dùng nước ấm hòa tan. Nếu dùng thuốc viên, một gói phân thành hai lần uống, dùng nước hòa tan.
Chữa chó bị Care và chữa trị bằng lá cỏ hôi dân gian
Cây cỏ hôi được sử dụng làm cách chăm sóc chó bị Care từ dân gian rất hiệu quả. Cây có tên khoa học là Chromolaena Odorata. Cây thuộc Họ Cúc Asteraceae. Hay còn được gọi là cây phân xanh, phân hôi, bông bay, cây cứt lợn, cộng sản, bớp bớp, cỏ lào, yên bạch… Tùy theo từng vùng miền mà có những tên gọi khác nhau. Theo Đông y có thể gọi tên Phi Cơ Thảo hoặc Hương Trạch Lan.
Cây cỏ hôi được mọc dại ở các vùng đồi núi thành từng bụi nhỏ. Lá màu xanh và hoa tím nhạt. Con người thường dùng loại cây này để làm phân tự nhiên trong nông nghiệp. Ngoài ra, trong dân gian cỏ hôi được sử dụng như một vị thuốc. Nó có tác dụng cầm máu, sát trùng và chống viêm nhiễm cực kỳ hiệu quả.
Những biểu hiện chó bị Care thường thấy như sốt, ỉa chảy, nhợt nhạt, ủ rũ và mệt mỏi. Tình trạng chó bị tiêu chảy kéo dài khiến chó con mất nước và dẫn tới tử vong. Hiện nay, bệnh Care ở cho vẫn chưa có thuốc đặc trị. Sử dụng cách chăm sóc chó bị Care bằng lá cỏ hôi có thể giúp thú cưng có thêm một cơ hội sống sót.
Bài thuốc: Sử dụng một vài lá cỏ hôi về rửa sạch, để ráo nước. Nên lấy phần ngọn non. Sau đó đem xay nhuyễn lấy nước trộn với lòng đỏ trứng gà. Sau đó cho chó con uống đều đặn ngày 2 lần. Nếu chó con không tự uống được, bạn có thể sử dụng xilanh để bơm trực tiếp vào miệng cho chú cún. Kiên trì thực hiện trong vài ngày, cún cưng sẽ giảm tình trạng tiêu chảy và dần hồi phục.
Phòng tránh bệnh Care ở chó con
Miễn dịch từ mẹ truyền sang con sẽ giảm còn một nửa trong thời gian 8,4 ngày. Có 3% kháng thể truyền sang chó con từ tử cung, và 97% truyền qua sữa non. Dẫn đến có được hiệu quả kháng thể ban đầu trong chó con sơ sinh, mà hàm lượng tương đương 77% so với ở chó mẹ.
Chó con không nhận đủ sữa đầu chỉ có được bảo hộ từ 1 đến 4 tuần. Kháng thể mẹ truyền thường mất đi lúc khoảng 12 đến 14 tuần tuổi. Do đó nên tiêm phòng cho chó con khi được 8 đến 16 tuần. Sau khi chó con đã nhận được sữa đầu khoảng 3 đến 4 tuần.
Tiêm phòng vacxin đầy đủ cho chó
Sử dụng vaccin chứa virus nhược độc cho bảo hộ ở chó trước kia chưa từng tiêm vaccin. Khi tiêm truyền vaccin này vào mạch máu ít nhất 2 ngày trước khi có phơi nhiễm với CDV có độc lực. Nếu tiêm vaccin này dưới da thì cần phải tiêm trước ít nhất 5 ngày.
Lưu ý: không tiêm khi thấy biểu hiện chó bị Care đã xảy ra trước đó hoặc đang bị bệnh.
Việc tiêm mạch máu hay tiêm bắp thịt chỉ được áp dụng với chó đã bị phơi nhiễm nhưng chưa được tiêm vaccin. Việc tiêm vaccin vào mạch máu tạo bảo hộ nhanh chóng đối với bệnh care ở chó. Tùy thuộc vào các cơ chế của miễn dịch cảm nhiễm, IFN hay miễn dịch qua trung gian tế bào.
Mặc dù đã tiêm vaccin từ lâu nhưng biểu hiện chó bị Care vẫn có thể xảy ra. Vì vậy nên tiêm phòng nhắc lại. Miễn dịch đối với bệnh Care sau khi tiêm phòng nhắc lại hàng năm, có thể kéo dài đến 7 năm.
Tiêm phòng cho chó lúc 2 tháng tuổi bằng vaccine phòng bệnh Care (VN) hoặc dùng vaccine DHPPi + L (Hà Lan) phòng cùng lúc 5 bệnh Carê, Viêm gan truyền nhiễm, Bệnh Parvovirus, Phó cúm, Lepto.
Kiểm soát môi trường sống
Bệnh care ở chó ở chó vô cùng nhạy cảm với các chất sát trùng thông thường. Chó bị nhiễm bệnh là nguồn virus chủ yếu, cần được cách ly khỏi những chó khỏe mạnh. Chó thường bài tiết virus trong phân cho đến 1,2 tuần sau khi phát bệnh toàn thân cấp tính. Những biểu hiện chó bị Care đó từ bệnh toàn thân hoặc hồi phục được phát triển sau biểu hiện thần kinh (không có bệnh toàn thân) có thể vẫn bài tiết virus.
Thực hiện vệ sinh thú y, nuôi dưỡng tốt giúp chúng có sức đề kháng chống lại bệnh. Chuồng trại và môi trường thả chó phải làm vệ sinh định kỳ, hạn chế môi giới truyền bệnh và chống ô nhiễm. Đừng quên gọi ngay cho bác sĩ thú y để được tư vấn cách chăm sóc chó bị Care với phác đồ chữa trị phù hợp nhất.