Vitamin B là một nhóm các chất dinh dưỡng đóng nhiều vai trò quan trọng trong cơ thể bạn.
Hầu hết mọi người nhận được lượng vitamin được khuyến nghị thông qua chế độ ăn uống vì chúng được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm.
Tuy nhiên, các yếu tố như tuổi tác, mang thai, chế độ ăn kiêng, ăn chay, điều kiện y tế, di truyền, sử dụng thuốc và rượu làm tăng nhu cầu vitamin B của cơ thể.
Trong những trường hợp này, việc bổ sung vitamin B, đặc biệt là 3 vitamin B1 – B6 – B12, hay còn được biết đến với tên gọi vitamin 3B, là vô cùng cần thiết.
Vitamin 3B có thể được bào chế ở các dạng khác nhau tùy mục đích sử dụng như viên uống, thuốc tiêm hoặc thuốc nước.
Trên thị trường thuốc hiện nay có rất nhiều loại vitamin 3B từ nhiều thương hiệu. Các sản phẩm này dù đều chứa 3 loại vitamin B1, B6, B12 nhưng hàm lượng hoạt chất khác nhau, từ đó công dụng cũng khác nhau. Người dùng nên đọc kỹ thông tin và hướng dẫn của sản phẩm hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi mua hàng.
Tác dụng của vitamin 3B
Mặc dù các vitamin nhóm B này có chung một số đặc điểm, nhưng tất cả chúng đều có chức năng độc đáo và cần thiết với số lượng khác nhau, trong đó:
- B1 (thiamine): Thiamine đóng vai trò thiết yếu trong quá trình trao đổi chất bằng cách giúp chuyển đổi chất dinh dưỡng thành năng lượng. Vitamin B1 cũng cần thiết cho hệ thần kinh.
- B6 (pyridoxine): Pyridoxine tham gia vào quá trình chuyển hóa axit amin, sản xuất hồng cầu và tạo ra các chất dẫn truyền thần kinh. Nó cũng có thể giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng. Phụ nữ có thai và cho con bú cần vitamin B6 để giúp bộ não của trẻ phát triển bình thường.
- B12 (cobalamin): Đây có lẽ là vitamin nổi tiếng nhất trong tất cả các vitamin nhóm B. Vitamin B12 rất quan trọng đối với chức năng thần kinh, sản xuất DNA và phát triển hồng cầu. Thiếu vitamin B12 có thể dẫn đến thiếu máu và nhầm lẫn ở người lớn tuổi. Thiếu hụt vitamin B12 cũng có thể dẫn đến các tình trạng tâm lý như mất trí nhớ , hoang tưởng , trầm cảm và thay đổi hành vi,… Các tổn thương thần kinh này đôi khi hoàn toàn không thể chữa khỏi.
Là một phức hợp của 3 loại vitamin B1, B6 và B12, thuốc vitamin 3B được dùng trong các trường hợp sau:
- Hỗ trợ điều trị thiếu hụt vitamin B1 – 6 – 12, bổ sung vitamin cần thiết cho cơ thể mà chế độ ăn không đủ đáp ứng, đặc biệt là với với những người nghiện rượu lâu năm, chán ăn hoặc căng thẳng thần kinh.
- Hỗ trợ điều trị các chứng thiếu máu.
- Làm giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
- Ngăn ngừa teo não và mất trí nhớ.
- Giảm các triệu chứng lo âu và trầm cảm.
- Điều trị hội chứng Beriberi và hội chứng Wernicke-Korsakoff do thiếu vitamin B1 gây ra.
- Làm giảm nguy cơ mắc bệnh đục thủy tinh thể và một số bệnh về mắt khác như thoái hóa điểm vàng.
- Ngăn ngừa các khuyết tật bẩm sinh trong thai kỳ.
- Hỗ trợ sức khỏe xương và ngăn ngừa loãng xương.
Ai nên dùng vitamin 3B?
Phụ nữ có thai hoặc cho con bú
Khi mang thai, nhu cầu vitamin B, đặc biệt là B12, tăng lên để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi. Ở những phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú, đặc biệt là những người theo chế độ ăn chay hoặc ăn chay, việc bổ sung vitamin B tổng hợp là rất quan trọng.
Thiếu vitamin B12 ở phụ nữ mang thai hoặc cho con bú có thể dẫn đến tổn thương thần kinh nghiêm trọng hoặc dị tật bẩm sinh ở thai nhi hoặc trẻ sơ sinh.
Người cao tuổi
Khi có tuổi, khả năng hấp thụ vitamin B12 và sự thèm ăn giảm xuống, khiến người già khó có đủ vitamin B12 chỉ qua chế độ ăn thường ngày.
Khả năng giải phóng vitamin B12 từ thức ăn để cơ thể có thể hấp thụ được phụ thuộc vào lượng axit trong dạ dày. Tuy nhiên, ước tính có từ 10 – 30% người trên 50 tuổi không sản xuất đủ axit dạ dày để hấp thụ B12 đúng cách.
Sự thiếu hụt vitamin B12 có thể dẫn đến việc tăng tỷ lệ trầm cảm và rối loạn tâm trạng ở người cao tuổi.
Sự thiếu hụt vitamin B6 cũng rất phổ biến ở người cao tuổi.
Người đang thực hiện chế độ ăn chay, ăn kiêng
Các vitamin B1-6-12 thường được tìm thấy trong nhiều thực phẩm như thịt lợn, cá ngừ, cá hồi, trứng, sữa,… Những người đang thực hiện chế độ ăn chay, ăn kiêng dễ bị thiếu các vitamin này nên việc bổ sung chúng từ các viên uống cẩn thận là vô cùng cần thiết.
Người mắc một số bệnh lý nhất định
Người mắc một số bệnh như Celiac (một dạng bệnh lý mà cơ thể người bệnh từ chối dung nạp gluten), ung thư, nghiện rượu, suy giáp và chán ăn dễ bị thiếu hụt vitamin nhóm B.
Ngoài ra, những người vừa trải qua một một ca phẫu thuật giảm cân cũng có nhiều khả năng bị thiếu vitamin B1 – 6 – 12.
Trong những trường hợp này, bệnh nhân thường được gợi ý bổ sung vitamin 3B để cơ thể tự điều chỉnh và tránh thiếu hụt dinh dưỡng.
Người đang sử dụng một số thuốc điều trị bệnh khác
Các loại thuốc kê đơn có thể dẫn đến thiếu hụt vitamin B. Ví dụ, thuốc ức chế bơm proton – một loại thuốc hạ axit dạ dày, có thể làm giảm sự hấp thu B12, trong khi metformin, một loại thuốc tiểu đường phổ biến, có thể làm giảm nồng độ của B12 trong cơ thể. Thuốc tránh thai cũng có thể làm cạn kiệt vitamin B6 và B12.
Liều dùng vitamin 3B
Mỗi vitamin B có một lượng khuyến nghị hàng ngày cụ thể khác nhau tùy thuộc vào giới tính, tuổi tác và các biến số khác như mang thai.
Lượng khuyến cáo hàng ngày (RDI) cho vitamin B như sau:
- Vitamin B1: 1,1mg đối với nữ và 1,2mg đối với nam.
- Vitamin B6: 1,3mg.
- Vitamin B12: 2,4 mcg.
Phụ nữ có thai và cho con bú cần lượng vitamin 3B cao hơn, trong khi trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần ít hơn.
Nếu bạn bị thiếu vitamin 3B, bạn có thể cần phải bổ sung với liều cao hơn để điều chỉnh sự thiếu hụt. Do đó, điều quan trọng là chọn chất bổ sung vitamin 3B dựa trên yêu cầu riêng của bạn đối với từng loại vitamin B. Hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn để biết chính xác lượng vitamin 3B bạn cần bổ sung.
Cách dùng vitamin 3B
Thuộc nhóm vitamin tan trong nước, lượng vitamin 3B dư sẽ không được lưu trữ trong cơ thể mà bị loại ra khỏi cơ thể theo đường bài tiết. Do đó, việc bổ sung vitamin 3B mỗi ngày là cần thiết.
Thời điểm tốt nhất để uống vitamin nhóm B là lúc sáng sớm, khi bạn đói bụng hoặc 2 giờ đồng hồ sau bữa ăn. Không bẻ hoặc nhai viên thuốc mà nên nuốt cả viên thuốc với một ngụm nước lớn.
Vitamin 3B ở dạng tiêm chỉ được dùng khi có chỉ định của bác sĩ và nên được thực hiện bởi các chuyên viên y tế. Thuốc nên được tiêm bắp chứ không tiêm tĩnh mạch.
Các vấn đề cần lưu ý khi bổ sung vitamin 3B
Chống chỉ định với vitamin 3B
Vitamin 3B chống chỉ định với những người bị dị ứng cơ địa hoặc mẫn cảm với bất cứ thành phần nào của thuốc.
Sản phẩm cũng không dùng cho người bị bướu ác tính do thành phần vitamin B12 kích thích sự phân chia và tăng trưởng tế bào, làm nghiêm trọng hơn tình trạng bệnh.
Tác dụng phụ của vitamin 3B
Vitamin 3B khi dùng để bổ sung trong trường hợp thiếu hụt vitamin có thể gây ra các phản ứng phụ sau:
- Tiêu chảy nhẹ.
- Ngứa, phát ban, sưng.
- Đau đầu, chóng mặt.
- Chán ăn, buồn ngủ.
- Kích ứng dạ dày, nôn mửa.
Ngoài ra, nước tiểu của bạn cũng có thể bị chuyển sang màu vàng sáng do phản ứng bài trừ vitamin dư của cơ thể.
Mặc dù các chất bổ sung vitamin 3B hòa tan trong nước và không tồn tại trong cơ thể lâu, nhưng liều lượng lớn các vitamin ở dạng bổ sung có thể gây ra tác dụng phụ nhất định:
- Vitamin B6 ở liều quá cao có thể gây tổn thương thần kinh, nhạy cảm với ánh sáng, da bị tổn thương dẫn đến đau đớn. Ngoài ra, quá liều vitamin B6 cũng làm suy giảm chức năng thận và tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và tử vong ở những người mắc bệnh tiểu đường và bệnh thận tiến triển. Các nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng vitamin B6 liều cao có liên quan đến việc tăng nhẹ nguy cơ gãy xương hông và tăng nguy cơ ung thư phổi.
- Vitamin B12 có thể gây ra phản ứng dị ứng sốc tự vệ, gồm sưng mặt, lưỡi và cổ họng, khó nuốt và thở. Dù trường hợp này rất hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, có thể dẫn đến chết người. Nếu bạn thấy những triệu chứng trên, hãy gọi cấp cứu 115 hoặc bất cứ dịch vụ y tế khẩn cấp nào tại địa phương bạn ở đế được giúp đỡ kịp thời.
Tương tác
Một số thuốc điều trị bệnh có thể làm giảm khả năng hấp thụ vitamin 3B hoặc giảm lượng vitamin 3B trong cơ thể:
- Thuốc huyết áp và thuốc hóa trị có thể làm giảm mức vitamin B1.
- Thuốc chống động kinh và thuốc điều trị lao có thể gây ra mức vitamin B6 thấp.
- Một số loại thuốc kháng sinh và thuốc điều trị loét, tiểu đường hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản hoặc GERD có thể làm giảm mức vitamin B12.
Vitamin B12 có thể tương tác với acid folic. Liều cao vitamin B12 dùng với axit folic có liên quan đến nguy cơ ung thư và tử vong cao hơn.
Vitamin B6 cũng có thể tương tác với một số loại thuốc. Hỏi ý kiến bác sĩ nếu bạn có ý định dùng vitamin B6 và sử dụng bất kỳ loại thuốc nào sau đây:
- Cordarone (amiodarone)
- Dilantin (phenytoin)
- Thuốc trị cao huyết áp
- Levodopa
- Luminal (phenobarbital)
Vitamin B6 có thể tương tác với các loại thuốc này và làm giảm hiệu quả của chúng. Khi dùng cùng với Cordarone, vitamin B6 có thể làm tăng sự nhạy cảm của bạn với ánh sáng mặt trời và nguy cơ bị cháy nắng, phát ban và phồng rộp.
Bảo quản
Như mọi loại thuốc khác, hãy để vitamin 3B ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Đậy kín nắp sau khi sử dụng để tránh hơi ẩm làm mốc thuốc. Không sử dụng thuốc có dấu hiệu ẩm, mốc.