Vệ sinh bao quy đầu như thế nào là đúng cách? Đây là thắc mắc của không chỉ riêng nam giới trưởng thành mà còn ở các bậc phụ huynh. Vậy, câu trả lời thật sự là gì? Hãy để YouMed bật mí cho bạn cách vệ sinh bao quy đầu hiệu quả nhất ngay sau đây.
Bao quy đầu và những vấn đề thường gặp
Bao quy đầu là gì?
Theo giải phẫu học, bao quy đầu là phần da mỏng bao bọc một phần hay toàn bộ dương vật. Có vai trò trong bảo vệ dương vật và trong chức năng tình dục.
Cấu tạo của bao quy đầu bao gồm: da, mạch máu, thần kinh, 2 lớp cơ và niêm mạc. Vai trò bảo vệ của bao quy đầu được biểu hiện rõ nhất từ lúc bé trai mới sinh ra đến khi dậy thì. Trong khoảng thời gian đó, bao quy đầu ôm trọn toàn bộ dương vật để đảm bảo quá trình phát triển diễn ra tốt nhất. Đến tuổi dậy thì, theo tự nhiên bao quy đầu sẽ tự tuột xuống và để lộ hoàn toàn hay một phần đầu dương vật khi dương vật cương cứng. Từ đó đảm bảo chức năng tình dục cho nam giới.
Tuy nhiên, có thể do bất thường di truyền, bất thường sinh lý hoặc bệnh lý do vệ sinh bao quy đầu chưa đúng cách mà đôi khi bao quy đầu không tự tuột xuống được. Khi đó cần can thiệp thủ thuật cắt bao quy đầu.
Những vấn đề thường gặp khi vệ sinh bao quy đầu không đúng cách
Viêm bao quy đầu:
Bao quy đầu đỏ và gây đau đớn. Các nguyên nhân có thể bao gồm cố gắng rút bao quy đầu lại quá mức, tã bẩn,…
Nhiễm trùng:
Đây là vấn đề rất hay gặp. Thường thấy nhất là viêm sau và viêm balan (viêm nhiễm ở đầu hoặc thân dương vật). Triệu chứng của bệnh thường là sưng, đau, lở loét và mùi hôi khó chịu ở dương vật.
Nhiễm trùng mạn tính:
Nhiễm trùng lâu ngày không điều trị dứt điểm hoặc viêm nhiễm tái đi tái lại làm tăng nguy cơ nhiễm trùng dương vật mạn tính.
Phimosis:
Tên thường gọi là hẹp bao quy đầu. Tình trạng bao quy đầu bó chặt và ôm lấy dương vật một cách bất thường. Không thể tuột bao quy đầu ra khỏi quy đầu.
Paraphimosis:
Tên thường gọi là bán hẹp bao quy đầu. Đây là tình trạng ngược lại của phimosis. Là một cấp cứu niệu khoa vì bao quy đầu tuột lên nhưng không tuột xuống trở lại được.
Khối u:
Tình trạng này hiếm khi xảy ra. Một số trường hợp dẫn đến ung thư dương vật.
Đứt dây hãm bao quy đầu:
Dây hãm bao quy đầu là một lớp da mỏng giữ cho bao quy đầu không bị tuột quá nhiều lên phần thân dương vật. Nếu bao quy đầu bị kéo mạnh dẫn đến đứt dây hãm, dương vật sẽ chảy máu và rất đau đớn, khó chịu.
Hướng dẫn cách vệ sinh bao quy đầu đúng cách
Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Cách làm sạch bao quy đầu:
Quy trình vệ sinh bao quy đầu nhìn chung không quá phức tạp. Tuy nhiên cần nắm nguyên tắc cơ bản để không gây tổn thương và nhiễm trùng dương vật.
Tuyệt đối không cố gắng dùng tăm bông, xối nước quá mạnh hoặc chất diệt khuẩn để vệ sinh. Hãy chú ý làm sạch phần dưới bao quy đầu khi tắm, sau đó nhẹ nhàng rút lên và rửa lại bằng xà phòng và nước ấm bên ngoài bao quy đầu.
Lộn bao quy đầu:
Bao quy đầu thông thường sẽ tự tách ra ở nhiều bé 1 tuổi. Và có khoảng 90% bé trai 4 tuổi có bao quy đầu được tách ra hoàn toàn.
Tuy nhiên, đối với một số trẻ, bao quy đầu vẫn ôm sát vào dương vật và không tách ra cho đến tuổi dậy thì. Các bậc phụ huynh đừng quá lo lắng vì đây là tình trạng sinh lý bình thường. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một tình trạng bệnh lý tên là phimosis – hẹp bao quy đầu. Đoạn xa của bao quy đầu bị thắt hẹp, dẫn đến bao quy đầu không bao giờ rút lên được.
Đối với trẻ có bao quy đầu tách khỏi đầu dương vật một cách tự nhiên, thông thường sẽ có vết đỏ và cảm giác đau nhẹ khi đi tiểu. Điều này hoàn toàn bình thường và sẽ tự khỏi sau 1 đến 2 ngày. Trong quá trình phân tách, bựa sinh dục (smegma) có thể xuất hiện. Smegma có màu trắng hoặc vàng như kem, được xem là lành tính và không đáng lo ngại.
Cách vệ sinh bao quy đầu sau khi được lộn hoàn toàn:
Trước tuổi dậy thì, nếu bao quy đầu của bé trai có thể tự tách ra hoàn toàn: nên vệ sinh định kỳ phần dưới bao quy đầu 1 – 2 lần mỗi tuần. Hạn chế chà xát mạnh có thể gây tổn thương dương vật trẻ.
Khi trẻ đến tuổi dậy thì: nếu bao quy đầu đã tuột ra hoàn toàn, nên tập cho trẻ thói quen vệ sinh phần dưới bao quy đầu hàng ngày mỗi khi tắm.
Các bước thực hiện vệ sinh bao quy đầu đúng cách:
Bước 1: kéo bao quy đầu ra xa khỏi đầu dương vật. Lưu ý thao tác thật nhẹ nhàng.
Bước 2: rửa sạch phần dưới bao quy đầu bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ.
Bước 3: kéo bao quy đầu nhẹ nhàng trở lại đầu dương vật.
Đối với người trưởng thành
Giữ vệ sinh bao quy đầu đúng cách, đặc biệt là sau khi quan hệ tình dục để hạn chế tình trạng nhiễm khuẩn và các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD). Nhẹ nhàng rửa phần dưới bao quy đầu bằng nước ấm mỗi ngày khi tắm và sau khi quan hệ tình dục. Tránh để smegma tích tụ quá nhiều, vì có thể gây mùi khó chịu và trở thành nơi sinh sản của vi khuẩn.
Nếu sử dụng xà phòng để vệ sinh dương vật, hạn chế sử dụng xà phòng diệt khuẩn quá mạnh hoặc hương thơm nồng vì có thể gây kích ứng da. Ưu tiên sử dụng xà phòng dịu nhẹ, không mùi hương.
Bột talc và chất khử mùi không được khuyến khích sử dụng để vệ sinh bao quy đầu. Vì bột talc có thể sẽ đóng cặn lại ở phần dưới bao quy đầu, gây kích ứng và tạo điều kiện sản sinh vi khuẩn gây bệnh.
Lưu ý cách vệ sinh sau khi nong bao quy đầu
Một số biến chứng thường gặp sau khi nong bao quy đầu
Nhiễm trùng:
Bao quy đầu là một bộ phận nhạy cảm, dễ bị nhiễm trùng trong các thủ thuật và phẫu thuật. Khi viêm nhiễm, cơ quan sinh dục sẽ sưng to, đỏ, đau rỉ dịch mủ kèm mùi hôi khó chịu. Biểu hiện toàn thân thường là đau, mệt mỏi, chán ăn, sốt cao.
Nguyên nhân thường gặp của biến chứng này là do quá trình nong bao quy đầu không đảm bảo nguyên tắc vô khuẩn. Điều này vô tình tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Ngoài ra, không tuân thủ vệ sinh sau thủ thuật cũng là một nguyên nhân phổ biến.
Chảy máu:
Sai sót trong thủ thuật nong có thể dẫn đến chảy máu. Băng ép và chèn gạc ngay lập tức để cầm máu, và tiếp tục theo dõi trong nhiều ngày tiếp theo. Nếu tình trạng chảy máu vẫn tiếp diễn, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được hỗ trợ hiệu quả.
Thắt hẹp bao quy đầu sau nong:
Do bao quy đầu bị kẹt lại sau rãnh quy đầu và không kéo trở về vị trí cũ được. Vị trí bị kẹt có thể sưng lên và cản trở lưu thông máu, nếu không điều trị kịp thời sẽ gây biến chứng hoại tử đầu dương vật.
Cách vệ sinh sau khi nong bao quy đầu
- Việc giữ vệ sinh đúng cách sau khi nong bao quy đầu là vô cùng cần thiết để hạn chế xảy ra các biến chứng kể trên. Bao quy đầu sau nong thường mỏng và khá nhạy cảm, các bậc phụ huynh và đấng mày râu cần lưu ý một số nguyên tắc sau:
- Vệ sinh bao quy đầu nhẹ nhàng mỗi ngày từ 2 – 3 lần. Cần rửa tay sạch trước khi vệ sinh để tránh lây nhiễm vi khuẩn từ tay vào dương vật.
- Ưu tiên sử dụng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ, không mùi. Hạn chế xối nước mạnh trực tiếp hoặc xà phòng diệt khuẩn mạnh hay có mùi hương nồng vì có thể gây kích ứng.
- Khi đi tiểu: sử dụng ngón trỏ và ngón giữa kẹp nhẹ và kéo nhẹ bao quy đầu lên. Sau khi đi tiểu xong nên vẩy nhẹ dương vật. Hạn chế nước tiểu đọng lại, và kéo bao quy đầu về vị trí cũ.
- Với trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, các bậc phụ huynh nên để trẻ ngồi vào chậu nước trước khi vệ sinh. Thao tác cần nhẹ nhàng để tránh tổn thương (đứt dây hãm).
- Sử dụng gạc hoặc khăn mềm để lau cặn bẩn ở đầu dương vật hoặc vùng bao quy đầu.
- Thường xuyên thay tã cho trẻ, tránh hăm tã.
- Hướng dẫn cho trẻ cách vệ sinh bao quy đầu phù hợp.
Vệ sinh bao quy đầu đúng cách không những hạn chế tình trạng nhiễm khuẩn, bảo vệ dương vật mà còn có vai trò quan trọng trong duy trì chức năng tình dục. Hãy giữ vệ sinh mỗi ngày khi tắm và sau khi quan hệ tình dục. Bên cạnh đó, trong quá trình làm sạch dù ở bất cứ độ tuổi nào cũng cần thao tác thật nhẹ nhàng nhằm giảm thiểu các sự cố đáng tiếc xảy ra!
Ths. Bs. CKI. Trần Quốc Phong