Sắp xếp bàn thờ gia tiên như nào hợp lý? Việc sắp xếp ban thờ gia tiên đúng cách là vô cùng quan trọng, không chỉ ảnh hưởng đến phúc khí và phước lộc gia đình mà còn thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, ông bà.
1. Sắp xếp bàn thờ gia tiên đúng cách – Chuẩn phong thủy và phong tục tập quán người Việt.
Việc sắp xếp bàn thờ gia tiên đúng cách vô cùng quan trọng, không chỉ ảnh hưởng đến phúc khí và phước lộc gia đình mà còn thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, ông bà.
Bàn thờ là nơi thể hiện lòng thành kính của gia chủ với thần linh tại gia, của con cháu với gia tiên, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, biết ơn tổ tiên Ông Bà Cha Mẹ đã sinh thành. Đây là một nét đẹp văn hóa cần lưu truyền trong mỗi gia đình thông qua việc thành kính, chu đáo thờ phụng còn giáo dục con cháu trong Gia trung lòng hiếu kính với bề trên.
2. Các Nguyên tắc sắp xếp bàn thờ gia tiên đúng cách chuẩn phong thủy
Tại sao Phong thủy Nhất Tâm lại chọn vị trí đặt bàn thờ nằm ở nguyên tắc đầu tiên, bởi ông cha thường có câu: ” nhất vị nhì hướng”.
Vị trí đặt bàn thờ luôn quan trọng hơn hướng rất nhiều, nếu hướng có đẹp, có hợp tuổi nhưng vị trí xấu. Ví dụ: đặt bàn thờ gần nhà vệ sinh, … thì hướng có tốt mấy cũng vô ích.
>>>Xem thêm: Sơ đồ sắp xếp bàn thờ gia tiên
2.1. Vị trí đặt bàn thờ
Theo phong tục tập quán của dân tộc ta, mọi người, mọi nhà thường dùng vị trí trang nghiêm, đẹp nhất trong nhà để đặt bàn thờ, như ở nông thôn thường dùng gian giữa nhà để đặt bàn thờ, ở thành thị thường làm một phòng thờ riêng trên tầng, cạnh ban công để đặt ….
Bàn thờ phải có điểm tựa tọa, tức phía sao phải có bức tường hoặc vách kiên cố, tránh đặt bàn thờ chênh vênh giữa nhà.
“Muốn cho con cháu sống lâu
Tìm nơi huyền vũ sau cao, đế dày”
Để hiểu đoạn thơ này quý vị cứ tưởng tượng như mình nằm ngủ mà không có gối, ngồi ghế không có tựa. Vậy việc bàn thờ có tọa phía sau vững chắc là điều nên lưu tâm. Bàn thờ phải đặt ở vị trí thoáng đãng, không tựa vào vách nhà vệ sinh, hoặc bếp, phía trên nơi đặt bàn thờ (đối với nhà cao tầng) không được có nhà vệ sinh, hoặc hạn chế phòng ngủ của vợ chồng,…
Vị trí ban thờ gia tiên tốt nhất nên đặt ở tầng một, gian chính giữa nhà, quay ra cửa lớn để khi vừa mở cửa vào đã nhìn thấy gia tiên, tiện bề chăm sóc. – Bát hương thờ tổ tiên thường là bát hương bằng sứ ( ngũ hành thổ ), bát hương không nên dùng đá hoa cương, bát hương phải quay mặt nguyệt phía trước.
2.2. Hướng bàn thờ
Tùy theo quan điểm của mỗi người mà có cách nhìn nhận về vấn đề này khác nhau, tuy nhiên đối với quan điểm bản thân của Phong Thủy Nhất Tâm, hướng đặt bàn thờ trước mắt phải đáp ứng các tiêu chí:
- Phía trước thoáng đãng, nên đặt theo hướng nhà nhìn ra sân rộng (đối với nhà nông thôn) và nhìn ra sảnh chính, hoặc ban công đối với nhà ở đô thị.
- Hướng đặt bàn thờ không nên đặt nhìn vào vật thể nhọn như góc nhà, hoặc nhìn vào nhà vệ sinh,….
- Trước bàn thờ phải sạch sẽ, ngăn nắp và yên tĩnh càng tốt.
- Nếu hướng nhà hợp với tuổi thì như thêm hoa dệt gấm, như người tuổi đông tứ mệnh mà đặt hướng bàn thờ đông tứ trạch, tây tứ mệnh đặt bàn thờ tây tứ trạch vậy.
2.3. Yếu tố cần chú yếu khi sắp xếp bàn thờ gia tiên
Việc sắp xếp bàn thờ phụ thuộc vào yếu tố vùng miền, mỗi vùng sẽ có các cách sắp xếp khác nhau, tùy vào phong tục tập quán mỗi địa phương, tuy nhiên cách sắp xếp bàn thờ tổ tiên ông bà đúng cách phải đáp ứng các tiêu chí sau:
Sắp xếp bàn thờ gia tiên đúng cách theo cao thấp
Bàn thờ không quan trọng to nhỏ nhưng rất quan trọng về cao thấp, phải có các thứ tự phân tầng phân cấp rõ ràng, Cao nhất đó là Phật (nếu gia đình theo Phật giáo), tiếp đến là Thần, rồi đến Linh (tức gia tiên), ở mỗi tầng cũng phải phân cấp rõ ràng theo từng cấp bậc.
Bàn thờ sắp xếp phía sau cao hơn phía trước, tránh các trường hợp ngược lại.
Sắp xếp bàn thờ theo Trái phải (tả hữu):
Tả thanh long (tượng trưng cho người con trai), Hữu bạch Hổ (tượng trưng cho nữ), hướng bàn thờ là hướng ngược lại với người đứng thắp hương. Ví dụ cùng thờ ông bà thì bên trái sẽ đặt di ảnh của ông và bên phải đặt di ảnh của Bà…
Bàn thờ Gia tiên thường được bố trí ba bát hương. Bát hương chính giữa là bát hương phụng thờ thổ công và các vị thần linh tại gia. Bát hương bên phải thờ gia tiên tiền tổ là thờ những người đàn ông mang họ của cha, của người chồng trong gia chung và những người phụ nữ mà người đàn ông đó lấy về theo họ của bên chồng. Bát hương bên tay trái thờ Bà Cô Tổ – là những người con gái mất trẻ trong gia đình.
Cách sắp xếp bàn thờ gia tiên đơn giản
Trường hợp nhà có người mới mất thì phải thờ 1 ban thờ riêng tối thiểu 100 ngày (ở một số vùng miền thì sau thời gian mãn tang) thì mới nhập vào bát hương chính là bát hương gia tiên. Vì số bát hương trên 01 Ban thờ phải là số lẻ (tượng trưng cho dương) bởi vậy mà khi bạn đặt bát hương người mới mất vào thì sẽ trở thành sỗ chẵn (tượng trưng cho âm) dẫn đến gia đình dễ bị suy tán.
Trường hợp thờ 2 họ trong 1 gia đình:
- Do bên phía người vợ không có người thờ tự nối dõi nên người vợ muốn thờ bố mẹ mình trong nhà chồng. Khi đó, người vợ chỉ có thể thờ bố mẹ sinh ra mình chứ không thể thờ gia tiên dòng tộc bên nhà vợ được.
- Bởi vậy chúng ta sẽ có 1 bát hương chung thờ cho bố mẹ bên dòng họ nhà vợ. Bát hương này không nên đặt cùng với ban thờ gia tiên bên nhà chồng mà chúng ta đặt 1 ban thờ khác cạnh ban thờ của gia tiên, có thể nhỏ hơn nhưng phải cao bằng nhau, phải cùng hướng chứ không được ngược hướng với nhau, hoặc vuông góc với nhau.
Không thờ gia tiên, thần linh, thổ công, bà cô tổ chung 1 bát hương bởi chúng ta có 3 cấp độ thờ: Phật – Thần linh tại gia – Gia tiên tiền tổ nên không thể gộp chung.
Bàn thờ Phật nếu gia đình có không gian thờ cúng rộng rãi nên thờ riêng và đặt cao hơn so với ban thờ gia tiên.
Nếu không gian nhà giới hạn thì có thể dùng bàn thờ 2 tầng – tam cấp, hoặc kết hợp bàn thờ treo tường để thờ Phật và gia tiên,
Kiểu sắp xếp này hiện nay cũng rất phổ biến nhất là ở các tỉnh miền nam, và khu đô thị bởi không gian sống ngày càng bị hạn hẹp. Ở khu vực miền trung, đặc biệt ở vùng Quảng Đà (Quảng Nam – Đà Nẵng) thường có kiểu sắp xếp bàn thờ Tiền Phật Hậu Linh (bàn thờ Phật đặt ở phía trước và cao hơn bàn thờ gia tiên)
3. Hướng dẫn cách bài trí bàn thờ gia tiên
Việc bài trí bàn thờ gia tiên cũng thay đổi theo phong tục tập quán của từng vùng miền, tuy nhiên có những đồ thờ cúng luôn bắt buộc có trên bàn thờ tổ tiên, gia thần như:
Bát hương, mâm ngũ quả, lọ cắm hoa, bộ kỹ (chén đựng nước hoặc rượu), đèn dầu hoặc đèn điện. Còn lại tùy thuộc vào diện tích bàn thờ, nhu cầu thờ tự của từng hộ gia đình mà ta có thể bổ sung thêm.
3.1 Cách bài trí các vật dụng thờ cúng trên bàn thờ gia tiên
Vị trí cao nhất và đặt đầu tiên trên ban thờ là bộ Ngũ sự bao gồm: lư hương, 2 con Hạc Ngự Long Quy và 2 chân nến.
- Đôi Hạc Ngự Long Quy tượng trưng cho sự trường thọ, cho khát vọng trường tồn và sự may mắn trong cuộc sống, công việc
- Chim Hạc được mệnh danh là “Nhất phẩm điểu”, con vật linh thiêng, cao quý thuộc về Trời. Hạc được mệnh danh là loài chim tiên mang ý nghĩa thiêng quý, biểu tượng cho khát vọng, sự trường thọ và minh mẫn, trí tuệ của con người.
- Dưới chân Hạc, Long Quy – là biểu tượng kết hợp Long và Quy trong Tứ Linh. Long (Rồng) tượng trưng cho lòng dũng cảm, mang đến may mắn và thịnh vượng, Rùa đại diện cho sự trường thọ, trí tuệ, vững vàng
- Hình tượng Long Quy chính là đại diện cho sự thành công viên mãn trong sự nghiệp, là điểm tựa vững vàng nâng cả càn khôn vũ trụ.
Lưu ý: Nếu 2 chân nến dùng để trưng bày thì để ở 2 bên đỉnh hạc còn nếu dùng để thắp nến thì đẩy lên phía trên, ra gần mép ngoài của bàn thờ.
Bên cạch 2 chân nến bày 2 lọ lộc bình nhỏ (tiểu lộc bình) để trong những ngày lễ lớn, bạn có thể cắm đài sen hoặc bình hoa huệ thật lớn để tăng không khí trang nghiêm. Điểm đặc trưng của đôi lộc bình này chính là có khả năng cất giữ, thu hút tài lộc cho gia chủ.
Ở dưới bộ ngũ sự là 3 bát hương:
- Bát hương thờ thần linh thổ địa
- Bát hương thờ gia tiên tiền tổ
- Bát hương thờ bà cô tổ
Phía trên bát hương là 3 chóe thờ:
- Chóe 1 đựng xâu tiền bát đế tượng trưng cho 8 đời vua (yếu tố Thiên)
- Chóe 2 đựng gạo. Bởi gạo do con người làm ra nên nó tượng trưng cho Nhân
- Chóe 3 đựng muối (tượng trưng cho Địa)
- Đặt chính giữa ban thờ, ở trên bát hương là mâm bồng dùng để bày lễ vật, hoặc ngũ quả trong những ngày lễ lớn.
- 1 nậm để đựng rượu mang thuộc tính ngũ hành Hỏa (năng lượng Dương trên bàn thờ)
- 1 bộ kỷ 5 chén đựng rượu, trà, nước, muối, gạo bởi 5 thứ này tượng trưng cho Hỏa, Mộc, Thủy, Kim, Thổ.
- 1 chén trà sâm dùng để dâng nước, dâng trà
- 2 đèn dầu đặt 2 bên ban thờ. (có thể thay thế bằng đèn điện)
- Ngoài ra trên bàn thờ còn có 2 lọ hoa bày 2 bên và 1 lọ để cắm hương và 1 đĩa nhỏ để đựng trầu.
Lưu ý: Bạn nên sử dụng đèn dầu thay vì đèn điện bởi chỉ có đèn dầu mới mang tính Hỏa trong Ngũ Hành và phải được bày trước bát hương bởi nó tượng trưng cho ánh sáng, hào dương ở phía trước.
3.2. Lựa chọn bàn thờ gia tiên
Khi đáp ứng được 3 nguyên tắc vừa nêu, chúng ta đã mường tượng ra được cách sắp xếp bàn thờ trong nhà sao cho hợp lý với kiến trúc gia đình. Việc lựa chọn các mẫu bàn thờ gia tiên đẹp cũng cần lưu ý:
- Nên sử dụng bàn thờ mới, nếu đóng bàn thờ thì dùng các loại gỗ chưa qua sử dụng
- Chiều cao bàn thờ phải phù hợp với không gian kiến trúc ngôi nhà, đáp ứng yêu cầu về phong thủy và với nhu cầu sử dụng.
- Không nên đặt kính ở trên bàn thờ bởi khi đặt kính sẽ tạo hình ảnh tương phản lên trên, thật giả sẽ không chính xác.
- Chuẩn bị thêm bàn cơm để bày tiệc cơm cúng vào những ngày lễ
- Bàn thờ Phật, Thần linh được đặt cao hơn bàn thờ gia tiên
4 Cách đặt bát hương trên bàn thờ
Bát hương là nơi kết nối của những người đã với người trần. Cách bài trí bát hương trên bàn thờ sẽ có những nguyên tắc đặt khác nhau tùy thuộc vào số lượng bát hương nhiều hay ít.
- Cách sắp xếp bàn thờ 1 bát hương: bát hương thường đặt ở phía trước và trung tâm của bàn thờ để thuận tiện cho việc thắp hương.
- Cách bày bàn thờ ba bát hương: hai bát hương bên có kích thước bằng nhau nhưng bát chính giữa là bán lớn nhất. Để bày thứ bậc của từng bát hương, vị trí có thể đặt thẳng hàng dọc hoặc từ trên xuống dưới (bát to dùng để thờ thần linh, 2 bát nhỏ thờ Bà Cô – Ông Mạnh và thờ gia tiên)
5. Tham khảo một số mẫu bàn thờ gia tiên
Video mẫu bàn thờ đẹp tiền Phật hậu Linh:
Vừa rồi, Bàn thờ Phong Thủy Nhất Tâm đã hướng dẫn các bạn sắp xếp bàn thờ gia tiên đúng cách cũng như bày các vật phẩm trên ban thờ làm sao cho đúng phong thủy và phù hợp. Việc sắp xếp ban thờ thành tâm nhất không chỉ mang lại những điều may mắn cho gia đình mà còn thể hiện lòng tôn kính của gia chủ với thần linh và với gia tiên tiền tổ.
Bàn thờ gia tiên cũng là 1 nơi để giáo dục con cháu về Lễ – Hiếu – Kính với Ông Bàn, Cha Mẹ, giữ gìn nét đẹp tâm Linh Việt.