Mộng mắt được gọi với tên gọi khác là mộng thịt. Đây được coi là một loại bệnh lý phổ biến thường xuyên gặp ở các nước nhiệt đới,trong đó có Việt Nam. Nguyên nhân dẫn đến bệnh thường do các yếu tố môi trường tác động, điển hình như: gió, ánh nắng mặt trời, bụi… Tỷ lệ mắc bệnh có thể khác nhau do vị trí địa lý, ở những nơi cao trên 37 độ thì người sinh sống ở đây dễ mắc bệnh hơn. Vậy bệnh mộng mắt là gì? Bạn có biết cách chữa mộng mắt tại nhà không? Để tìm hiểu về căn bệnh này, hãy theo dõi bài viết dưới đây của Phòng Khám Bác Sĩ nhé!
Bệnh lý mộng mắt
Mộng mắt là tình trạng ở mắt có một màng trắng bao phủ giác mạc. Những người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là những người có khả năng mắc bệnh cao hơn.
Mộng thịt trong mắt bản chất là một khối u, có màu hồng, hình dạng hơi u lên khỏi mắt. Mộng mắt thường xuất hiện từ góc bên phải mắt và có xu hướng lây lan che phủ giác mạc. Khi mộng mắt phát triển mạnh che mất giác mạc, làm người bị bệnh suy giảm thị lực. Mộng mắt ở hai mắt tuy hiếm thấy nhưng vẫn tồn tại, Tình trạng bệnh lý này còn được gọi với cái tên là mộng song phương.
Phân độ bệnh mộng mắt
Dựa vào phân loại của Bệnh viện Mắt Trung ương, mộng mắt được chia làm 4 độ :
- Độ I: Phần đầu mộng quá rìa 1mm.
- Độ II: Phần đầu mộng chưa tới nửa bán kính giác mạc.
- Độ III: Phần đầu mộng vượt quá nửa bán kính giác mạc.
- Độ IV: Phần đầu mộng đi tới trung tâm giác mạc.
Triệu chứng
Mặc dù bệnh mộng mắt không phải là tình trạng nghiêm trọng nhưng vẫn có thể gây ra các triệu chứng khó chịu, bao gồm:
- Ngứa mắt
- Nóng rát quanh vùng mắt
- Cảm thấy lợn cợn, có gì đó trong mắt
- Đỏ mắt
- Mắt bị mờ ( khi mộng mắt xâm nhập vào vùng đồng tử)
- Hạn chế vận nhãn
Trong một số trường hợp mắc bệnh không có triệu chứng rõ ràng. Người mắc bệnh cũng có thể tự cảm thấy sự thay đổi hình dạng của mắt. Có thể tình cờ phát hiện mộng mắt khi khám sức khỏe.
Mẩn đỏ và kích ứng mắt là các triệu chứng nhẹ của mộng thịt. Hầu hết người mắc bệnh thường sẽ không để ý hay tìm cách điều trị ngay. Khi các triệu chứng trở nên xấu đi, lộm cộm như có vật gì trong mắt. Cảm giác khó chịu và gây ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày thì người mắc bệnh mới bắt đầu muốn chữa trị.
Ở giai đoạn đầu, việc giảm thị lực nhẹ thường khiến người bệnh không quan tâm. Mộng mắt trên giác mạc mở rộng thêm một vài mm có thể làm giảm thị lực gây nên loạn thị. Nếu loạn ở độ thấp, ít gây ra hiện tượng mờ mắt do chủ quan. Nhưng một khi vượt qua ngưỡng 45% bán kính giác mạc, hoặc trong vòng khoảng 3,2 mm của trục thị giác, độ loạn thị có thể tăng lên đáng kể. Mộng mắt mở rộng ra xa hơn về phía trung tâm có thể ảnh hưởng trực tiếp đến trục thị giác, dẫn đến tình trạng mờ do cản trở tầm nhìn.
Nguyên nhân
Một số nguyên nhân chủ yếu gây nên bệnh mộng mắt:
- Tiếp xúc nhiều với ánh sáng tia cực tím nên những người sống gần đường xích đạo thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn
- Đã từng bị khô mắt
- Tiếp xúc với các chất kích ứng ở môi trường bên ngoài (bụi, cát và gió..)
- Tiền sử gia đình (những người có người thân gia đình bị mộng thịt thì khả năng mắc căn bệnh này cao hơn)
- Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 2 lần so với nữ giới.
- Hầu hết những người có độ tuổi dưới 20 thì ít có khả năng mắc mộng mắt nhất. Nhóm tuổi từ 20 đến 40 có khả năng bị mộng mắt (1 lần) và những người trên 40 tuổi có khả năng bị mộng mắt nhiều lần.
Phân biệt mộng mắt lành tính với mộng mắt ác tính
Mộng mắt lành tính
Mộng mỡ: Đây là một tổn thương làm cho kết mạc hơi vàng, hơi nhô lên phát sinh ở kết mạc rìa.
Không giống như mộng mắt phát sinh từ rìa và tiến triển lên giác mạc. Mộng mỡ phát sinh từ rìa và vẫn giới hạn trong kết mạc mà không xâm lấn vào giác mạc. Khả năng và cách mở rộng trên bề mặt giác mạc chính là yếu tố phân biệt chính của hai loại mộng. Thông thường sẽ có khoảng trống giữa mộng mỡ và rìa giác mạc.
Không giống như mộng mắt thường được phát hiện ở kết mạc phía mũi. Mộng mỡ có thể được phát hiện ở cả hai vùng kết mạc phía mũi và phía thái dương.
Một số tình trạng về mắt khác có thể nhầm lẫn với mộng thịt trong mắt như: Viêm kết mạc khu trú, viêm thượng củng mạc và mộng mắt giả (một phản ứng tăng sinh kết mạc tạm thời đối với viêm bờ mi mãn tính, dị ứng, đeo kính áp tròng…)
Các triệu chứng lâm sàng khác sẽ giúp phân biệt các bệnh lý này với bệnh mộng mắt. Những bệnh lý này có thể gây ra các tổn thương bên ngoài trục ngang, không giống như mộng mắt.
Các tổn thương về mắt do hóa chất, cơ hoặc nhiệt học, liên quan đến các hội chứng Stevens-Johnson, pemphigoid màng nhầy,… và xơ hóa sau khi phẫu thuật vùng rìa có thể có những triệu chứng giống mộng mắt.
Mộng mắt ác tính
Một số đặc điểm giúp phân biệt bệnh mộng mắt với ung thư biểu mô tế bào vảy của kết mạc và tiền căn tiền ác tính của nó. Bệnh ung thư nội mô kết mạc có là tên tiếng anh là CI Conjunctival Intraepithelial Neoplasia ( viết tắt là CIN ):
- Tổn thương ác tính thông thường có nhiều mạch máu hơn bệnh mộng mắt và có thể có các mạch máu phần trung gian nổi rõ.
- Các tổn thương ác tính có nhiều khả năng có các đặc điểm khác như: Dạng nốt hoặc bạch sản và không đều.
- Các tổn thương của ung thư nội mô kết mạc và ác tính có không nhiều các hình dạng Đặc trưng nhận biết mộng mắt là cánh côn trùng hình tam giác, có thể giống hình quạt.
- Các tổn thương CIN và ác tính có nhiều khả năng là một bên mắt và hay gặp ở một số trục khác với ở mặt phẳng ngang.
Các khối u kết mạc có thể bị nhầm lẫn với mộng thịt là:
- Bệnh ung thư vảy trên bề mặt mắt (OSSN: Ocular surface squamous neoplasia) bao gồm: Ung thư biểu mô tế bào vảy kết mạc, Ung thư nội mô kết mạc
- U hắc tố của kết mạc
- Ung thư vảy trên bề mặt mắt có liên quan đến tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, HIV/AIDS và HPV.
Mộng thịt trong mắt không điển hình hoặc tổn thương với các đặc điểm, dấu hiệu đáng ngờ. Hãy đưa đến bác sĩ nhãn khoa có chuyên môn xác định xem có cần thực hiện sinh thiết không.
Cách chữa trị mộng mắt tại nhà an toàn và hiệu quả
Mộng thịt trong mắt thường nhẹ và ít gây khó chịu cho bệnh nhân. Nhưng nếu bệnh nhân cảm thấy khó chịu về mắt. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng những cách chữa trị mộng mắt tại nhà như sau:
- Thuốc mỡ. Vì thuốc mỡ khá lành tính nên người bệnh có thể sử dụng hàng ngày mà không cần bác sĩ kê đơn.
- Nước mắt nhân tạo hoặc thuốc nhỏ mắt bôi trơn. Có thể nhỏ từ 1 đến 2 giọt vào vùng mắt bị mộng từ 3-4 lần/ngày. Không nên nhỏ nhiều hơn 4 lần/ngày vì rất dễ gây kích ứng cho mắt.
- Làm dịu viêm bằng cách dùng thuốc nhỏ mắt steroid ( nội tiết tố) dùng trong thời gian ngắn. Khi sử dụng NSAID ( thuốc chống viêm ) tại chỗ chỉ nên được bác sĩ nhãn khoa kê đơn. Các loại thuốc này có thể gây viêm giác mạc hoặc tăng tiết nước mắt và cảm giác nóng rát.
- Thuốc co mạch có thể được sử dụng để điều trị mẩn đỏ và kích ứng không thuyên giảm sau dùng nước mắt nhân tạo và thường liên quan đến đợt cấp. Các tác dụng phụ thường gặp nhất của thuốc co mạch là tăng nhãn áp, tăng huyết áp toàn thân, đánh trống ngực và nhức đầu.
Thuốc chỉ có thể điều trị các đợt viêm hay xung huyết do mộng thịt gây ra. Phương pháp dùng thuốc chỉ được áp dụng khi mộng chưa xâm lấn nhiều với giác mạc, có thể tiếp tục theo dõi định kỳ. Vì vậy, cần cẩn trọng khi sử dụng và tham khảo ý kiến của bác sĩ thật kỹ trước khi sử dụng.
Lưu ý
Khi thấy bệnh mộng mắt đã phát triển xâm lấn lên bề mặt lòng đen của mắt là nguy hiểm. Ngay lập tức đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám và chữa trị kịp thời. Nếu bệnh nhân không được chữa trị kịp thời, có thể gây ảnh hưởng nặng nề đến thị lực. Bên cạnh đó, phòng tránh các biến chứng nặng nề gây mất thị lực, người bệnh cần đến bệnh viện chuyên khoa mắt để được phẫu thuật loại bỏ mộng mắt. Phẫu thuật mộng thịt thường chỉ mất 30-45 phút.
Phẫu thuật
Phẫu thuật mộng thịt được chỉ định trong các trường hợp sau:
+ Loạn thị gây suy giảm thị lực
+ Chắn trục thị giác
+ Tăng trưởng nhanh có nguy cơ ảnh hưởng đến trục thị giác
+ Hạn chế vận nhãn
+ Tác động thẩm mỹ đáng kể hoặc kích ứng khó chữa
Sau phẫu thuật, mộng thịt có thể tái phát, xuất hiện nhiều triệu chứng hơn và khó loại bỏ hơn mộng thịt nguyên phát. Đây là những yếu tố cần được xem xét khi dự định phẫu thuật cho mộng thịt nhỏ, kích ứng hoặc chỉ vì lý do thẩm mỹ.
Phòng chống bệnh mộng mắt
Bệnh mộng mắt có thể phòng tránh được nếu bạn bảo vệ mắt đúng cách. Dưới đây là một cách mà bạn có thể tham khảo để bảo vệ đôi mắt của mình:
- Luôn đeo kính râm khi ra ngoài: Cần chọn loại kính râm có tác dụng ngăn chặn 90 – 100% tia cực tím và đeo kính râm mỗi ngày. Bao gồm cả những ngày có nhiều mây, âm u và cả khi trong xe hơi. Kính râm giúp bảo vệ đôi mắt khỏi các chất gây kích ứng từ môi trường bên ngoài như cát, bụi, gió….
- Sử dụng các loại mũ rộng vành: Mũ có tác dụng che nắng, không chỉ giúp che chắn đôi mắt khỏi ánh nắng từ trên cao mà còn giúp bảo vệ da.
- Sử dụng thuốc nhỏ mắt để tránh khô mắt: Ở những khu vực khô, nhiều gió hoặc bụi bẩn hãy sử dụng nước nhỏ mắt nhân tạo hoặc nước muối nhỏ mắt để giữ cho đôi mắt có độ ẩm và tránh tình trạng khô mắt.
Lời kết
Qua những thông tin mà Phòng Khám Bác Sĩ đã cung cấp, hy vọng sẽ giúp các bạn hiểu hơn về bệnh mộng mắt cũng như cách chữa mộng mắt tại nhà. Nếu nhận thấy trường hợp xấu nhất, hãy đến bệnh viện để được khám và chữa trị kịp thời. Chúc quý bạn đọc luôn có một sức khỏe thật tốt và nhiều niềm vui!