Phần mở bài trong một bài văn nghị luận xã hội có vai trò gợi mở, định hướng vấn đề. Có hai cách mở bài là trực tiếp và gián tiếp. Vì vậy, hôm nay, Download.vn sẽ cung cấp tài liệu: Cách mở bài nghị luận xã hội.
Tài liệu dành cho các bạn học sinh lớp 9, lớp 12 hướng dẫn cách mở bài cho bài văn nghị luận xã hội, cùng với một số mẫu mở bài nghị luận xã hội có thể tham khảo. Chúng tôi sẽ đăng tải chi tiết ngay sau đây.
I. Hướng dẫn cách mở bài nghị luận xã hội
– Phần mở bài trong một bài văn nghị luận xã hội có vai trò gợi mở, định hướng vấn đề. Có hai cách mở bài:
- Trực tiếp: Đi thẳng vào vấn đề cần nghị luận. Khi mở bài trực tiếp cần phải tập trung vào vấn đề nghị luận, tránh lan man.
- Gián tiếp: Từ vấn đề liên quan dẫn dắt đến vấn đề cần nghị luận. Khi mở bài gián tiếp cần phải tạo được sự hấp dẫn, linh hoạt. Có thể mở bài gián tiếp bằng cách dẫn dắt từ một câu nói, ý kiến, nhận định để đi đến vấn đề cần nghị luận.
– Cấu trúc của mở bài gồm có các phần:
- Dẫn dắt vấn đề: Đi từ vấn đề liên quan (một câu nói, ý kiến, nhận định…) để dẫn người đọc, người nghe vào vấn đề bàn luận hay tình huống có vấn đề đặt ra ở đề bài.
- Nêu vấn đề: Nêu vấn đề một cách ngắn gọn, chú ý nêu đúng vấn đề đặt ra trong đề bài và phải nêu một cách khái quát.
- Nhận định về tầm quan trọng của vấn đề, ý nghĩa của vấn đề đối với cuộc sống, xã hội (không nhất thiết phải có, tùy thuộc vào từng nội dung).
II. Làm thế nào để có một một mở bài hay?
Để có một bài hay, người viết cần tuân thủ các yêu cầu sau:
1. Ngắn gọn (khoảng 3 đến 4 câu văn): Mở bài cần ngắn gọn, tránh dài dòng, lan man dễ gây lạc đề.
2. Đầy đủ: Nêu được vấn đề cần nghị luận; phạm vi tư liệu, thao tác nghị luận chính.
3. Độc đáo: Tạo ra sự chú ý cho người đọc về vấn đề cần nghị luận bằng những liên tưởng khác lạ, hoặc dẫn dắt những câu trích dẫn ý nghĩa.
4. Tự nhiên: Ngôn từ giản dị, mộc mạc, tránh sáo rỗng, tránh gượng ép.
III. Một số ví dụ về cách mở bài nghị luận xã hội
Mẫu 1
Cuộc sống chính là một bức tranh nhiều màu sắc. Mỗi người sẽ tự điểm tô lên đó những gam màu khắc nhau. Một trong những gam màu có ý nghĩa nhất đó chính là (nội dung vấn đề cần nghị luận – ví dụ: tình yêu thương, lòng nhân ái, niềm tin…)
Mẫu 2
Thời gian vẫn đi qua và bốn mùa luôn luân chuyển. Nhưng những giá trị chân chính vẫn luôn tồn tại giữa cuộc sống muôn màu, muôn vẻ này. Khi nhắc đến những giá trị tốt đẹp đó, chúng ta không thể không nhắc đến (nội dung cần nghị luận – ví dụ: sự đồng cảm và chia sẻ, sự tử tế…)
Mẫu 3
Cuộc đời của con người giống như một cuốn nhật ký. Mỗi ngày chúng ta lại viết nên những trang giấy nhiều điều: có niềm vui, cũng có nỗi buồn, có thành công, cũng có thất bại. Trên hành trình để hoàn thiện cuốn nhật kí cho riêng mình, chúng ta cần phải có được (nội dung nghị luận). Để rồi đến khi khép trang nhật kí lại, mỗi người đều cảm thấy mãn nguyện, tự hào.
Mẫu 4
Mỗi người sinh ra được thượng đế ban tặng cho trí tuệ để suy nghĩ và một trái tim để cảm nhận yêu thương. Chúng ta sẽ tạo ra cho bản thân những giá trị nhất định, một trong số đó là (nội dung vấn đề nghị luận) để cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn.
Mẫu 5
Cuộc sống là một chặng hành trình dài. Mà ở đó mỗi người sẽ tự viết lên những trang sách khác nhau. Và trên hành trình đó, chúng ta cần phải có được (vấn đề nghị luận) để cuộc sống ngày càng tươi đẹp hơn.
Mẫu 6
Thời gian là vô hạn, còn đời người là hữu hạn. Chính vì vậy, những triết lí sống của cuộc đời là điều mà con người luôn theo đuổi. Và (vấn đề nghị luận) là một trong số đó.
Mẫu 7
Trong vũ trụ rộng lớn, sự tồn tại của con người là vô cùng nhỏ bé. Dù vậy, sự tồn tại đó là một phần tất yếu. Vậy, chúng ta cần làm thế nào để cuộc sống trở nên tốt đẹp hơn. Điều đó đã được gửi gắm qua câu…
Mẫu 8
Cuộc sống là một bức tranh muôn màu. Mỗi người sinh ra đều có một số phận cho riêng mình. Bởi vậy, chúng ta cần cố gắng sống sao cho tốt đẹp. Và câu nói… đã đem đến một bài học quý giá.
Mẫu 9
Con đường đến đích thành công phải trải qua nhiều khó khăn thử thách, nhưng để có thể vượt qua mọi khó khăn, chúng ta phải có sự đam mê và nỗ lực tự thân. Khi đọc được câu nói … , tôi cảm thấy điều đó thực sự ý nghĩa.
Mẫu 10
Trong cuộc sống, mỗi một con người được sinh ra đều mang trong mình những giá trị nhất định. Chúng ta cần phải nỗ lực hết mình để khẳng định bản thân. Và (vấn đề nghị luận) là vô cùng cần thiết trong hành trình đó.
Mẫu 11
Cuộc sống là một mảnh ghép muôn màu. Bên cạnh gam màu rực rỡ, là gam màu trầm lặng. Nhưng không vì vậy mà chúng ta đánh mất mọi thứ. Mỗi người đều mang một sứ mệnh riêng. Mảnh ghép nào cũng đáng trân trọng. Và (vấn đề nghị luận) là một yếu tố để làm nên chúng ta.
Mẫu 12
Xukhôm linxki đã từng nói: “Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để lưu lại dấu ấn trên mặt đất, trong trái tim người khác”. Thật vậy, mỗi con người sống đều phải tạo ra cho mình những giá trị riêng thật tốt đẹp. Và (vấn đề cần nghị luận) chính là một trong yếu tố để chúng ta làm nên điều đó.
Mẫu 13
Cuộc sống là một bản nhạc, có trầm có bổng. Dù vậy, con người cũng cần có được (vấn đề cần nghị luận) để tiếp tục bước đi trên con đường của mình. Đến cuối con đường, chúng ta sẽ gặt hái được yêu thương, thành công.
Mẫu 14
Trong cuộc sống, mỗi một con người được sinh ra đều mang trong mình những giá trị nhất định. Đúng như câu nói (trích dẫn câu nói). Từ đó, mỗi người nhận ra bài học thật ý nghĩa và giá trị.
Mẫu 15
Con đường đến đích thành công phải trải qua nhiều khó khăn thử thách, nhưng để có thể vượt qua mọi khó khăn, chúng ta phải có sự đam mê và nỗ lực tự thân. Khi đọc được câu nói (trích dẫn câu nói), tôi cảm thấy điều đó thực sự ý nghĩa.
Mẫu 16
Cuộc sống có rất nhiều giá trị tốt đẹp mà con người cần xây dựng và giữ gìn. Cũng giống như lời khuyên mà câu nói (trích dẫn câu nói) dành cho mỗi người trong cuộc sống này.
Mẫu 17
Nhân vật Paven trong “Thép đã tôi thế đấy” từng nói: “Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí, cho khỏi hổ thẹn vì dĩ vãng ti tiện và hèn đớn của mình…”. Sống và làm sao cho sống đúng nghĩa của một con người trong kiếp nhân sinh là niềm trăn trở của mỗi người. Vì vậy, có ý kiến đã khuyên rằng (trích dẫn câu nói).
Mẫu 18
Cuộc sống của con người không phải lúc nào cũng bước đi trên con đường trải đầy hoa hồng. Nhưng nhờ có ý chí và nghị lực mà mỗi người luôn biết cách vượt qua khó khăn. Cũng giống như bài học mà câu nói (trích dẫn câu nói) muốn gửi gắm đến mỗi người.
Mẫu 19
Người xưa từng nói: “Lửa thử vàng, gian nan thử sức”. Cuộc đời luôn sẵn bày những nghịch cảnh để thử thách con người. Không có con đường bằng phẳng nào dẫn ta thẳng đến thành công. Sự nỗ lực của bản thân chính là yếu tố quyết định thành bại trong cuộc đời. Bởi thế, mọi chuyện ở trên đời sẽ không có gì khó khăn nếu bạn luôn có (vấn đề cần nghị luận).
Mẫu 20
Thành công chỉ đến với những ai thực sự đam mê và nỗ lực hết mình vì điều đó. Và trong hành trình chinh phục thành công, (vấn đề cần nghị luận) là một yếu tố vô cùng quan trọng.
Mẫu 21
Trên hành trình chinh phục thành công, mỗi người hãy luôn ý thức được rằng: “Thành công là một cuộc hành trình chứ không phải là điểm đến” (A.Moravia). Và chỉ có không ngừng cố gắng hoàn thiện bản thân, chúng ta mới có được thành công. Một trong những yếu tố vô cùng quan trọng để đạt được thành công chính là (vấn đề nghị luận).
Mẫu 22
“Chặng đường nào trải bước trên hoa hồng. Bàn chân cũng thấm đau vì những mũi gai. Đường vinh quang đi qua muôn ngàn sóng gió”. Bài hát “Đường đến ngày vinh quang” của cố nhạc sĩ Trần Lập đã nhắc nhở mỗi người một bài học ý nghĩa trong cuộc sống. Để bước đến đích, chúng ta cần phải có (vấn đề nghị luận).
Mẫu 23
Tôi từng đọc ở đâu đó rằng: “Nếu có thể lựa chọn, hãy chọn những thứ tốt nhất; Nếu không có lựa chọn, vậy hãy cố gắng làm thật tốt”. Để có thể đạt được những điều bản thân mong muốn, chúng ta cần phải có được (vấn đề nghị luận).
Mẫu 24
Robert Frost từng nói: “Trong rừng có rất nhiều lối đi, ta chọn lối đi chưa có dấu chân người”. Để ghi tên chính mình vào lịch sử, chúng ta cần phải cố gắng hoàn thiện bản thân. Và (vấn đề nghị luận) là một yếu tố vô cùng quan trọng.
IV. Mở bài theo từng vấn đề nghị luận
1. Đam mê
Đam mê là một thứ luôn tồn tại trong con người bạn, nó có thể thổi bùng lên những khao khát và nhiệt huyết để bạn cố gắng không ngừng nghỉ và bước đến đích đến của thành công. Cũng giống như câu nói của Reggie Leach muốn khuyên nhủ mỗi người: “Phải biến mình thành một ngọn lửa, ta mới có thể làm bừng lên ánh sáng của thành công”.
2. Lí tưởng sống
“Thanh xuân là cơn mưa tầm tã, cho dù bị cảm vẫn muốn quay đầu để đắm mình thêm một lần nữa” (Cửu Dạ Hồi). Tuổi thanh xuân – tuổi trẻ là khoảng thời gian ý nghĩa trong cuộc đời mỗi người. Khi bàn về cách sống của thế hệ trẻ, có ý kiến khuyên rằng: “Tuổi trẻ cần trong sạch từ thể chất đến tinh thần, từ lời nói đến việc làm”. Đó là một lời khuyên đã gợi cho chúng ta những suy tư, trăn trở.
3. Tình yêu thương
“Sống trong đời sống cần có một tấm lòng…”. Những câu hát trong bài hát “Để gió cuốn đi” của cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã để lại cho người nghe những suy nghĩ sâu sắc về cách sống biết cho đi những yêu thương để nhận lại được hạnh phúc.
4. Giá trị bản thân
Trong cuộc sống, mỗi một con người được sinh ra đều mang trong mình những giá trị nhất định. Đúng như câu nói: “Con người sinh ra không phải để tan biến đi như một hạt cát vô danh. Họ sinh ra để lưu lại dấu ấn trên mặt đất, trong trái tim người khác” (Xu-khôm lin-xki).
5. Tình bạn
“Chiến trường thử thách người dũng cảm. Cơn giận thử thách người khôn ngoan. Khó khăn thử thách bạn bè” (Ngạn ngữ Nga). Để có được một tình bạn chân chính không hề dễ dàng. Cũng giống như câu nói của C. Mác: “Tình bạn chân chính là viên ngọc quý” đã đề cao giá trị của tình bạn.
6. Phương pháp đọc sách
Trong “Bàn về đọc sách”, nhà lý luận văn học người Trung Quốc Chu Quang Tiềm từng viết: “Đọc sách không cốt lấy nhiều, quan trọng nhất là phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ”. Quan điểm trên đã nêu ra một phương pháp đọc sách đúng đắn cho những người yêu đọc sách.
7. Chủ quyền dân tộc
“Sống vững chãi bốn ngàn năm lịch sử Lưng đeo gươm tay mềm mại bút hoa”
(Huy Cận)
Việt Nam là một dân tộc có truyền thống yêu nước nồng nàn, có truyền thống đấu tranh kiên cường chống giặc ngoại xâm. Trải qua mấy nghìn năm, đất nước ta sinh tồn cùng lịch sử vĩ đại của quá trình dựng nước và giữ nước. Để làm nên độc lập, tự do cho dân tộc, máu của bao nhiêu người chiến sĩ đã đổ xuống Hoàng Sa, Trường Sa và mảnh đất hình chữ S này. Chính vì vậy, chủ quyền của quốc gia, dân tộc là những gì thiêng liêng và cao quý nhất.
8. Cách sống
Cuộc đời của mỗi người giống như một cuốn tiểu thuyết, không ai giống ai. Cũng giống như câu nói: “ Ta không được chọn nơi mình sinh ra nhưng ta được lựa chọn cách mình sống ”. Câu nói trên đã để lại trong chúng ta nhiều suy tư sâu sắc.
9. Văn hóa
John Abbott – thủ tướng của Canada đã từng nói: “Năng lực của mỗi người có thể gia tăng hoặc mạnh mẽ hơn nhờ văn hóa”. Văn hóa là một giá trị tinh thần quan trọng đối với mỗi con người, không phải tự nhiên mà có được, cũng giống như câu nói: “Ta có thể nhặt được một gói tiền nhưng sẽ không có ai đánh rơi một gói văn hoá cho ta nhặt”.
10. Lòng yêu nước
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Dân ta có lòng nồng nàn yêu nước”. Có thể khẳng định rằng, lòng yêu nước là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
11. Sự thật và giả dối
Albert Camus đã từng nói: “Sự thật, giống như ánh sáng, làm người ta chói mắt. Sự giả dối thì ngược lại, là ánh chiều hôm tươi đẹp bao trùm lên mọi vật”. Sự thật và giả dối là hai khái niệm đối lập nhau, gợi cho mỗi người nhiều suy nghĩ.
12. Yếu tố thành công
“Chặng đường nào trải bước trên hoa hồng. Bàn chân cũng thấm đau vì những mũi gai. Đường vinh quang đi qua muôn ngàn sóng gió”. Mỗi khi nghe bài hát “Đường đến ngày vinh quang” của cố nhạc sĩ Trần Lập, tôi lại tự nhủ con đường nào dẫn đến thành công mà không có khó khăn. Vậy chúng ta cần chuẩn bị những hành trang gì để bước đến thành công.
13. Sự khiêm tốn
Nhà văn, nhà thơ Walter Scott – người Scotland đã từng nói rằng: “Một cái đầu tỉnh táo, một trái tim trung thực và một linh hồn khiêm nhường, đó là ba người dẫn đường tốt nhất qua thời gian và cõi vĩnh hằng”. Thật vậy, con người khi trưởng thành sẽ hiểu được bài học của sự khiêm tốn.
14. Nghị lực
Cuộc sống của con người không phải lúc nào cũng bước đi trên con đường trải đầy hoa hồng. Nhưng nhờ có ý chí và nghị lực mà mỗi người luôn biết cách vượt qua khó khăn. Cũng giống như câu nói đầy ý nghĩa: “Giữa một vùng đất khô cằn sỏi đá, cây hoa dại vẫn mọc lên và nở những chùm hoa thật đẹp”.
15. Khát vọng và tham vọng
Nhà tâm lý học xã hội, nhà phân tâm học, triết gia và người ủng hộ chủ nghĩa xã hội dân chủ người Đức – Erich Fromm từng khẳng định: “Tham vọng là cái hố không đáy làm kiệt sức con người trong nỗ lực bất tận tìm cách thỏa mãn nhu cầu mà không bao giờ chạm tới được sự thỏa mãn”. Cũng đồng quan điểm trên, câu nói: “Hãy khát vọng chứ đừng tham vọng” cũng khuyên con người nhận thức đúng đắn về khát vọng và tham vọng.
16. Sự khiêm tốn
Nhà văn, nhà thơ Walter Scott – người Scotland đã từng nói rằng: “Một cái đầu tỉnh táo, một trái tim trung thực và một linh hồn khiêm nhường, đó là ba người dẫn đường tốt nhất qua thời gian và cõi vĩnh hằng”. Thật vậy, con người khi trưởng thành sẽ hiểu được bài học của sự khiêm tốn. Cũng giống như câu nói: “Người ta lớn hơn vì biết cúi xuống”.